Vindt Catalonië een uitgang in het stemhokje ?

De Catalanen mogen op Valentijnsdag  vroeger dan voorzien nog eens de vertegenwoordigers van hun regionale parlement kiezen. Veel liefdesverklaringen vielen er tijdens de campagne niet te bespeuren. Wel racune en verwijten. De aanleiding van de tweede vervroegde verkiezingen op een rij is even absurd als miljoenen Catalanen naar het stemlokaal roepen tijdens de derde Covid-19 pandemiegolf. Bepalen de sociaal-economische hangijzers die corona heeft veroorzaakt de kiescampagne of staat de ontspoorde trein tussen Barcelona en Madrid weer centraal ?

Wat als ?

Het had allemaal anders kunnen lopen als gewezen oppositieleider Mariano Rajoy, van de conservatieve Partido Popular, in 2010 niet met een stapel handtekeningen onder de arm naar het Grondwettelijk Hof was gestapt. Toen verklaarden 12 gepolitiseerde rechters het Catalaanse statuut nietig. In 2005 deelden zowel in Barcelona als in Madrid de socialisten de lakens uit en keurden het Catalaanse en het federale parlement een van de Catalaanse verzuchtingen goed. De erkenning van Spanje als plurinationale staat en Catalonië als natie. De Partido Popular, die alles liever houdt zoals het is en diversiteit niet hoog in het vaandel voert, vond dit discriminerend voor de rest van Spanje.

Het bracht een gigantische politieke mobilisatie in Catalonië op gang. Onder leiding van de burgerplatformen Òmnium en ANC groeide de viering van La Díada (Catalaanse feestdag)  in  Barcelona uit tot een jaarlijkse miljoenenbijkomst waarin een onafhankelijkheidsreferendum werd geëist. Omdat Madrid zich negationistisch bleef opstellen besloot de regionale gematigd conservatieve partij CiU ook zijn wagon aan te haken aan de voortdurend langere independencia trein. Daarbij was een scheut opportunisme gemoeid want de toenmalige regeringspartij van Artur Mas stond onder zware druk door ingrijpende besparingen in openbare voorzieningen en corruptieschandalen rond zijn partij.  

Het huwelijk tussen de centrumrechtse (Convergencia Democrática de Catalunya) en de christendemocratische (Unión Democrática de Catalunya) partners van de CiU liep op de klippen en de CDC vertakking trok eind 2015 naar de kiezer met een gelegenheidskartel met het linksrepublikeinse ERC en een amalgaam van separatistische organisaties. Doel: het proces naar de onafhankelijkheid op de rails zetten met om te beginnen een referendum. Carles Puigdemont ruilde zijn burgemeesterstoel van Girona in voor die van de minister-president van de Catalaanse regering. Anderhalf jaar later werd Catalonië enkele weken wereldnieuws en kreeg het gerecht opnieuw het laatste woord in het politieke conflict. De Catalaanse politieke verantwoordelijken trokken in ballingschap naar het buitenland of werden in Spanje achter de tralies gezet.

Absurdisme 

Sindsdien is Catalonië politiek nog meer versnipperd. De Convergencia Democrática de Catalunya is ondertussen ook niet meer en leeft verder in Junts Per Catalunya en het veel kleinere PDeCAT. Na de vervroegde verkiezingen van december 2017 volgde Quim Torra de naar Waterloo gevluchte Carles Puigdemont op. Onder Torra, een purititeinse nationalist met nauwelijks politieke ervaring en Puigdemont volgeling, werd er weinig geregeerd. De coalitiepartners ERC en Junts Per Catalunya lagen voordurend overhoop en Torra zelf is de aanleiding dat de Catalanen weer moeten gaan stemmen. Hij werd uit zijn ambt ontzet nadat hij had geweigerd om tijdens de campagne van de laatste nationale verkiezingen pancartes voor de politieke gevangenen van de gevel van het gebouw van de Catalaanse regering te verwijderen. De Kiescommissie vond dit onpartijdig.

De Catalaanse regering wilde de verkiezingen verplaatsen naar eind mei omwille van de derde coronagolf maar werd teruggefloten door het Catalaanse Hooggerechtshof. De nationalisten zien hierin opnieuw de hand van Madrid net zoals in de transfer van de Catalaanse socialist Salvador Illa van de nationale regering naar het lijsttrekkerschap van de socialisten voor de Catalaanse verkiezingen. Tot eind januari was Illa de minister van Volksgezondheid in de linkse coalitieregering van premier Pedro Sánchez. Jawel, een minister van Volksgezondheid die in volle pandemie het schip verlaat wegens electorale belangen. Illa was daarom tijdens de kiescampagne vijand nummer 1 van de andere partijen. Sánchez zijn plan om op die manier het politieke centrum in Catalonië te herbevolken lijkt volgens de peilingen te lukken. We mogen ons verwachten aan een nek-aan-nek race tussen de socialisten, Junts per Catalunya en ERC.

Door de pandemie hebben duizenden burgers die zijn opgeroepen om in stembureaus te zetelen bezwaren aangevoerd, verschillende gemeenten organiseerden oefeningen in de kieslokalen om alles veilig te laten verlopen en een record aantal kiezers heeft al via de post gestemd. Volgens de peilingen zal door de besmettingsvrees de opkomst bij deze verkiezingen veel lager uitvallen dan normaal. Uitgerekend Salvador Illa, de ex-minister van Volksgezondheid, vond het als enige kandidaat niet nodig om voor het laatste lijsttrekkersdebat op de Catalaanse TV een PCR sneltest te laten afnemen. Illa werd door de andere partijen getrakteerd op verdachtmakingen alsof hij op zijn kabinet in Madrid zich al hebben laten vaccineren.

In Catalonië geldt er niet alleen een avondklok tussen 22u en 6u maar is ook de bewegingsvrijheid al weken beperkt. Eerst mocht je niet buiten je eigen gemeente zonder geldige reden, sinds vorige week mag je al tot de grenzen van je kanton. Net voor aanvang van de kiescampagne kwam de Catalaanse regering met een uitzondering op de proppen. Omdat ze het als een fundamenteel recht beschouwt voor de kiezers om zich goed te informeren, mocht je wel verkiezingsmeetings bijwonen. Ook de gevangen gezette politici mochten mee campagne voeren maar moesten ‘s avonds wel terug naar de gevangenis. Een versoepeling van hun gevangenisregime dat al eerder regionaal werd goedgekeurd maar door het nationale Hooggerechtshof werd teruggefloten. Een pingpong partij zonder einde.

• 

• 

• 

Lantaarnpaal campagne met een banneling en gevangenen

Veel geblaat, weinig wol

Mochten de independentistas weer voldoende zetels halen om samen een regering te vormen, heeft de kiescampagne alleszins niet verduidelijkt hoe ze samen opnieuw door een deur kunnen. Oriol Junqueras, de tot een lange gevangenisstraf veroordeelde leider van het linkse ERC en ex-vice-president van Puigdemonts regering, herinnerde er nog maar eens aan dat zijn partij in zijn 90 jarige geschiedenis nooit corruptiezaken heeft gekend zoals in het ter ziele gegane CiU van Puigdemont, de Partido Popular en de socialisten. Het was een steek richting Laura Borrás, de lijsttrekster van Puigdemonts partij Junts per Catalunya. Zij wordt verdacht van fraude, valsheid in geschrifte en verduistering van openbaar geld.

En wat met de steun van ERC aan de nationale regering van Pedro Sánchez in de hoop om daarmee een vruchtbare dialoog op gang te brengen tussen Catalonië en Madrid ? Junts blijft radicaal zweren bij het proces richting onafhankelijkheid. Over één ding zijn alle pro-independencia partijen het wel eens: met de socialisten wordt er niet samengeregeerd. Catalans per la indepèndencia, een organisatie van ex-leden van de Assemblea Nacional Catalana (ANC), slaagde er afgelopen week in om Junts per Catalunya, ERC, het anti-kapitalistische CUP en PDeCAT een verklaring te laten ondertekenen waarin ze beloven om niet toe te treden tot een coalitie met de socialistische partij. Een cordon sanitaire rond een sociaal-democratische partij. Het is eens iets anders.

Over de aanpak van de sociaal-economische nevenverschijnselen van de coronacrisis kwamen de Catalaanse kiezers weinig concreets te weten. Investeringen in de gezondheidszorg, (tijdelijke) werkloosheid, jongeren met mentale problemen, kleine bedrijven die moeite hebben om te overleven, een herziening van het toeristisch model, betaalbare woningen, onderwijs,… Iedereen erkende dat het problemen zijn die moeten worden aangepakt maar hoe dat zal gebeuren blijft in het duister tasten.

Volgens de peilingen zal het extreemrechtse Vox onder andere daardoor zijn intrede doen in het Catalaanse parlement. De partij zou meteen meer zetels binnenhalen dan de Partido Popular omdat het de kiezers verleidt die het discours van de independentistas spuugzat zijn en zich in de steek gelaten voelen door het systeem. Ook de partij aan de andere kant van het spectrum, het CUP, stijgt in de enquêtes.

Wanneer wordt Catalonië weer bestuurbaar ?

Wat volgens Rajoy en de unionistische Catalaanse partijen een terugkeer naar de normaliteit en het begin van verzoening moest worden, is uitgedraaid op een nog verdere terugtrekking in de loopgraven. Alle opiniepeilingen en –makers wezen op voorhand in dezelfde richting: de teerling van de Catalaanse verkiezingen zou slechts twee polen oprollen: pro onafhankelijkheid of contra onafhankelijkheid zonder uitgesproken winnaar. De verkiezingen tonen aan dat de Catalaanse politieke crisis niet alleen een conflict is tussen Barcelona en Madrid maar meer dan ooit ook tussen de Catalanen onderling. Herverkiezingen duiken nu al op aan de horizon als er vóór 8 februari geen nieuwe regering in het zadel zit.

In het kamp van de republikeinen ging iedere partij deze keer op eigen kracht naar de kiezer. Twee jaar geleden vormden de twee groten ERC en CDC (nadien overgegaan in PDeCAT) samen met enkele burgerbewegingen het kartel Junts pel Si (Samen voor Ja). Toen presenteerden de independentistas in de aanloop naar de verkiezingen een duidelijk routeplan en concrete maatregelen om tot de onafhankelijkheid te komen. Nu zegt het linkse ERC alleen maar dat ze de republiek op gang wil brengen en Junts per Catalunya, de nieuwe centrumlijst van Puigdemont, pleit voor de overgang van de uitgeroepen republiek naar de feitelijke republiek. Hoe en op welke termijn ze dit van plan zijn, krijgen we in tegenstelling tot de vorige regionale verkiezingen niet te weten. Opmerkelijk: volgens de peilingen naar aanloop van de verkiezingen wil slechts 21% van de Catalanen verder op de weg van het onafhankelijkheidsproces. Zomaareven 43% van de ERC-kiezers en 37% van het Junts per Catalunya electoraat denkt er ook zo over. Zelfs 7% van de radicale extreemlinkse CUP sympathisanten verkiest nu een akkoord met Madrid boven de onafhankelijke Catalaanse republiek.

Carles Mundó en lijsttrekker Marta Rovira tijdens een campagnebijeenkomst van het ERC met naast hen de symbolisch gereserveerde stoel voor de gevangen gezette partijleider Oriol Junqueras, ex-vice-premier van de regering Puigdemont

Wat de peilingen echter niet hadden zien aankomen, was dat Junts per Catalunya uiteindelijk meer stemmen zou binnenhalen dan het ERC. De bewegingsvrijheid van Puigdemont in het inspirerende Brusselse groen (de campagnefoto’s en -video’s werden in het Zoniënwoud geschoten) wogen uiteindelijk zwaarder door dan het martelaarschap van ERC kopstuk Oriol Junqueras, achter Madrileense tralies, die daardoor geen campagne kon voeren. O ironie ! Het Spaanse kiessysteem dat de Partido Popular dankzij de rurale regio’s altijd van een gegarandeerd zetelaantal voorziet, heeft in Catalonië voor een republikeinse meerderheid gezorgd. Het is vooral in het dun bevolkte Catalaanse binnenland dat de independentistas hun slag hebben geslaan. Daar is het door het systeem immers gemakkelijker om zetels binnen te halen. De hardliners van het CUP leden net zoals de partij aan de andere kant van het politieke spectrum, de Partido Popular, zwaar verlies. Toch hebben ze met hun 4 zetels opnieuw de sleutel in handen voor een separatistische meerderheid. De partij heeft tijdens de verkiezingscampagne echter verschillende keren herhaald dat ze geen gedoogsteun meer zullen geven aan een regering die niet voor de unilaterale onafhankelijkheid gaat.

Aan de constitutionele kant haalde voor het eerst sinds de terugkeer naar de democratie een niet-nationalistische partij de eindoverwinning binnen zowel qua aantal zetels als aantal stemmen. Het sociaal-liberale Ciudadanos, dat door het Catalaanse separatisme werd grootgemaakt, monopoliseerde met een discours à la Emmanuel Macron het kamp van de unionisten. Hun stemmenwinst behaalden ze zowel bij linkse als rechtse kiezers. Vooral de Partido Popular werd leeggeplunderd wat in de toekomst zeer waarschijnlijk ook zal afstralen op de rest van Spanje. Op de PP verschijnen er meer en meer roestplekken die door Ciudadanos dreigen te worden opgevuld. Lijsttrekker en hartenmeisje Inés Arrimadas heeft zoals zoveel Catalanen in de periferie van Barcelona Andalusische origines, looks and brains en overtuigingstalent. Tijdens de campagne werden de Peruviaanse schrijver Mario Vargas Llosa opgevoerd en de ex- eerste minister van Frankrijk en Catalaan van oorsprong: Manuel Valls. Beiden zijn links noch rechts maar zowel links als rechts. Helemaal Ciudadanos. Pragmatiek en een dosis opportunisme voor de prijs van één. Toch volstaat de verkiezingsoverwinning niet om een regering te vormen door de magere resultaten van de andere unionistische partijen. De socialisten konden voor het eerst sinds lang de schade beperken maar het resultaat viel toch enkele zetels minder uit dan verwacht. Lijsttrekker Miquel Iceta zag zichzelf tijdens de campagne al als nieuwe minister-president en beloofde om de politici tegen wie een gerechtelijk onderzoek loopt gratie te verlenen. Hierin werd hij onmiddellijk teruggefloten door de nationale afdeling van de partij. De Partido Popular is nooit een knaller geweest in Catalonië maar nu is de partij helemaal herleid tot de marginaliteit met nog slechts 3 zetels. CatComú-Podem, de Catalaanse afdeling van het nieuw-linkse Podemos, is de enige partij die in de aanloop naar de verkiezingen zich afzette tegen zowel grondwetsartikel 155 als de unilaterale onafhankelijkheidsverklaring. In deze surrealistische stemronde ging het niet over sociaal-economische maar emotionele vraagstukken waardoor een groot deel van het Indignados electoraat dit keer zijn stem heeft gegeven aan een andere partij.

Inés Arrimadas met het nu al legendarische Catalonië-Spanje-Europa hartje

Tijdens een verkiezingsmeeting van de PP in Girona zei de federale vice-premier Soraya Sáenz de Santamaría vorige week, met de hete adem van Ciudadanos in de nek, dat stemmen op de Partido Popular dé garantie is om het separatisme verder te liquideren. Volgens haar had Mariano Rajoy het ERC en de partij van Puigdemont onthoofd. Haar discours was voor de independentistas een nieuw argument dat aantoont dat er in Spanje geen scheiding van machten is. Minder dan een week later blijkt opnieuw dat de PP in een andere realiteit leeft. Het merk “Puigdemont” is efficiënter gebleken dan voorspeld net zoals het bedenkelijke voorarrest van de onafhankelijkheidsleiders averechts heeft gewerkt. Het onafhankelijkheidsblok in de Catalaanse politiek zal niet overwonnen worden door decreten zoals artikel 155 en het Hooggerechtshof. Het separatisme kan enkel van antwoord worden gediend door politiek te bedrijven. De drie afscheidingsgezinde partijen daarentegen moeten inzien dat ze niet opnieuw dezelfde fout mogen maken door te acteren tegen de wil van de andere helft van de Catalanen in. Bovendien is geen enkele van de drie er in geslaagd om Ciudadanos te verslaan als grootste partij. Er is ook geen duidelijk afgeleide grens tussen de pro- en contra afscheidingsaanhangers. Anders zouden zowel de stemmers van het ERC en Junts per Catalunya eensgezind 100% pro afscheiding zijn. Ondertussen blijkt Rajoy opnieuw niet in staat tot zelfkritiek, blijft hij zich vastklampen aan de grondwet en het gerecht en weigert hij de uitgestoken hand van Carles Puigdemont voor een verkennend gesprek op buitenlandse bodem. Puigdemont verkondigde vandaag ook dat koning Felipe morgen in zijn kersttoespraak zijn fout van 3 oktober kan goedmaken. Toen sprak de koning in een uitzonderlijke speech op radio en tv harde taal tegen het referendum in plaats van zich boven de politiek te zetten en aan te sturen op dialoog en verzoening. Benieuwd of koning Felipe VI zichzelf morgen van meer dan een eervolle vermelding verzekert in de geschiedenisboeken.

 

CATALONIË RADICALISEERT

Afgelopen zomer zette de Catalaanse regering de puntjes op de i naar aanloop van het volgens de Spaanse grondwet onwettige onafhankelijkheidsreferendum. De regeringsleden die hun twijfels hadden over de volksraadpleging werden vervangen door collega-politici die wel bereid zijn om in de gevangenis te belanden en ook het hoofd van de Mossos d’Esquadra (Catalaanse nationale politie) moest plaats maken voor een pro-onafhankelijkheid aanhanger. Op straat groeide ondertussen het protest tegen de uitwassen van het uit de hand gelopen massatoerisme en escaleerde zelfs in enkele gewelddadige acties van extreem-linkse jongeren tegen toeristische doelwitten. Tot op 17 augustus een bestelbusje aan hoge snelheid over de voetgangerszone van de Ramblas raasde.

Het salafistisch moslimterrorisme trof toen het hart van Barcelona op een van de drukste en meest bezochte plekken van de stad: de Ramblas. Daar bevinden zich twee van de grootste toeristische plekpleisters van de Catalaanse hoofdstad: de historische Boqueria markt en de Canaletas fontein waar de FC Barcelona supporters samenkomen om de titels van hun ploeg te vieren. Op de 600 meter tussen die twee plaatsen voerde een van de terroristen zijn dodenrit uit tot het huurbusje tot stilstand kwam op de mozaïek van de legendarische Catalaanse kunstenaar Joan Miró. Die mozaïek, ter hoogte van de Boqueria, werd wekenlang bedekt door een deken kaarsen en bloemen ter nagedachtenis van de slachtoffers.

Spaanse en Catalaanse gezagsdragers verenigd aan de mozaïek van Miró

 

Het toerisme beleeft in Spanje een gouden periode door onder meer de aanslagen van de voorbije jaren in budget zonbestemmingen zoals Tunesië, Turkije, Egypte,… Tegelijkertijd werd het groeiende toerisme nog nooit zo fel in vraag gesteld als de afgelopen maanden. Vorig jaar kreeg Spanje 75 miljoen bezoekers over de vloer: een nieuw record. Daarvan ontving de regio Catalonië het meeste buitenlandse toeristen, bijna 18 miljoen. De massieve aanwezigheid van toeristen begint de inwoners echter te verontrusten. Net voor de aanslag bereikte de turismofobia (toerisme afkeer) een ongezien hoogtepunt. Volgens het Nationaal Instituut van de Statistiek beschouwt 86,7% van de Barcelonezen het toerisme nog altijd gunstig voor de economie maar bijna de helft vindt dat de limiet is bereikt.

Anti-toeristen graffiti in Barcelona met een sneer naar de Partido Popular regering die onvoldoende vluchtelingen opvangt

Een stad met zoveel bezienswaardigheden per vierkante kilometer, een zonnig klimaat en de aantrekkingskracht van het succesvolle Barça maakt van Barcelona een mondiaal icoon. Net daarom is de stad een gedroomd doelwit voor jihadisten die een aanslag beramen. Noch de lokale autoriteiten noch de Barcelonezen leken zich er van bewust dat Barcelona evenveel risico loopt als andere grote Europese agglomeraties. Catalonië is echter de Spaanse regio waar de afgelopen 10 jaar het salafisme het snelst de gematigde en traditionele stromingen van de islam aan het verdringen is. Daardoor werden op Catalaans grondgebied ook het meest jihadistische recruteerders opgepakt de afgelopen jaren. De versnippering en concurrentie tussen de verschillende politiediensten verhinderen een efficiënte, integrale anti-terrrorisme aanpak. De Nationale Politie, de Guardia Civil en de Mossos d’Esquadra lopen elkaar voor de voeten.

De uren en dagen na de aanslag vielen de puzzelstukken snel in mekaar. De meeste leden van de terroristencel werden door de Mossos d’Esquadra doodgeschoten en de overlevenden belandden in de gevangenis. Door geklungel bij het voorbeiden van hun bommenarsenaal hadden enkelen van hen zichzelf ongewild de lucht in geblazen. Na het eerste verhoor van de gearresteerde terroristen bleek de dodenrit op de Ramblas slechts een plan B te zijn waardoor monumenten zoals Sagrada Familia niet in puin zijn veranderd. Wat onmiddellijk na de aanslag ook overeind bleef staan, in tegenstelling tot het protest tegen het toerisme, was de referendumkoorts. Verwijten en speldenprikken tussen de Nationale Politie en de Mossos d’Esquadra, publieke onvrede wegens het bijwonen van de slachtoffersherdenking door de koning en leden van de federale regering en de minister van binnenlandse zaken van de Catalaanse regering die het op het Catalaanse TV station TV3 had over twee Catalaanse slachtoffers en twee slachtoffers met de Spaanse nationaliteit. Het ontlokte de Societat Civil Catalana (organisatie van Catalanen tegen de onafhankelijkheid) de vraag of de minister aan de Catalaanse slachtoffers had gevraagd of ze zich Catalaan of Spanjaard voelden.

Ondertussen zijn we anderhalve maand verder en luistert er niemand meer aan de kant van de federale regering in Madrid en ook niet aan de kant van de Catalaanse regering. De patstelling is hopeloos geradicaliseerd. Madrid schermt met de grondwet en Barcelona weigert te capituleren onder het mom van het democratisch recht om de stem van het volk te laten horen. Hoe is het conflict in deze situatie van politieke en justitiële overacting terecht gekomen? Spanjes democratie bevindt zich nog in de puberteitsfase. Sinds de terugkeer naar de democratie na Franco’s dood zag het politiek landschap er op federaal niveau zwart-wit uit. Ofwel won de Partido Popular en moesten de Socialisten in de oppositie 4 jaar hun beurt afwachten of omgekeerd. De partij aan de macht zorgde ondertussen goed voor zijn eigen belangen en socio-economische vertakkingen ; lees: corruptie. Beiden bleven ook doof voor de Catalaanse verzuchtingen: meer fiscale autonomie zoals de Basken en de erkenning dat Catalonië een natie is met een eigen taal binnen het federale Spanje. Pas sinds enkele jaren kijkt politiek Spanje naar een kleurentelevisie. Het tweepartijensysteem is veel van zijn pluimen verloren aan nieuwkomers Ciudadanos (liberale partij met een Macron-Verhofstadt parfum) en het nieuw-linkse Podemos. Het in 2006 opgerichte Ciudadanos is even halsstarrig als de PP als het op het Catalaanse referendum, laat staan separatisme, aankomt. Podemos zag begin 2014 het levenslicht en vindt dat Catalonië wel recht heeft op een legaal referendum en beschouwt het verjagen van de PP uit de Moncloa (paleis van de eerste minister) in Madrid als de enige mogelijke weg om tot ingrijpende veranderingen te komen, de grondwet te moderniseren en de corruptie aan te pakken. De onwrikbare houding van de PP en het Spaanse gerecht heeft de onafhankelijkheidsbeweging wind in de zeilen gegeven. Ook gematigde Catalanen voelen zich door de halsstarrigheid van premier Rajoy aangevallen en gedegradeerd tot een karikatuur. De huidige machthebbers in Madrid zijn echter niet bekwaam om in de spiegel te kijken en te aanvaarden dat de realiteit niet uniek en onveranderlijk is.

Begroeting met lange tanden tussen de Spaanse en Catalaanse regeringsleider

Twee jaar geleden won het kartel Junts pel Sí (samen voor Ja) de Catalaanse verkiezingen. Het DNA van de 3 leden van het kartel klikt op het eerste gezicht niet maar het doel, de onafhankelijkheid, heiligt de middelen. CDC is de langst regerende partij in de Catalaanse regering, centrum-rechts, verwikkeld in corruptiezaken, vrienden van het grote kapitaal en vroeger helemaal niet pro independencia. De koerswending kwam er pas toen CDC-boegbeeld Artur Mas Catalaans president werd. ERC is de oudste partij van Catalonië en links-nationalistisch en de rest van het kartel bestaat uit sociaal-ecologische bewegingen. Het kartel won op 27/09/2015 weliswaar de verkiezingen in aantal zetels (62) maar om een parlementaire meerderheid te verzekeren hadden ze de steun nodig van het marxistische CUP. Deze anti-Spaanse partij haalde 10 zetels binnen. Na maandenlange onderhandelingen stuurde het CUP het kartel definitief wandelen op 3 januari 2016. Omdat hierdoor nieuwe verkiezingen dreigden, besloot Artur Mas als zoenoffer af te treden onder het mom van “parlementaire stabiliteit”. De Catalaanse president stond voor het CUP immers symbool voor de corruptieschandalen en –processen waar het CDC in betrokken was/is. Op 10 januari trad de CDC burgemeester van Girona, Carles Puigdemont, af en werd met de steun van het CUP de nieuwe Catalaanse president. In zijn openingsrede verklaarde hij de fase van de pre-onafhankelijkheid voor geopend.

Verdeeld Catalonië op referendumdag: buur met de officiële Catalaanse vlag en de Spaanse vlag. Andere buur met protestaffiche en de onafhankelijkheidsvlag

Sindsdien vieren net zoals in de Britse Brexit campagne de verdraaide waarheden en leugens van de nationalisten nog meer hoogtij. “Catalonië zal zonder Spanje welvarender worden, een onafhankelijk Catalonië zal in de Eurozone blijven, de grondwet van 1978 is Catalanen vijandig gezind, Spanje steelt van Catalonië (terwijl de corruptieschandalen van de nationalisten onder de mat worden geveegd) en de meerderheid van de Catalanen wil een onafhankelijke Catalaanse republiek”. 80% van de Catalanen wil zich in een referendum kunnen uitspreken over de afscheiding van Spanje op voorwaarde dat het geen unilateraal referendum is. Volgens de laatste peilingen zou slechts een minderheid “SI” stemmen. Tenminste, dat was voor het kat- en muis spel en de arrestaties van de afgelopen twee weken en de Robocop vertoning van de Guardia Civil en de Policia Nacional vandaag tijdens het referendum. Als je de berichtgeving van de laatste jaren over Catalonië er op na slaat, krijg je een andere indruk. Doordat die teveel focust op het repititieve “NO es NO” van Madrid en de grootschalige acties van de independentistas lijkt iedere Catalaan liever van Spanje af. Tussen de stilzwijgende meerderheid hoor je heel wat meer nuance over de Catalaanse zaak. Dat deel van de Catalaanse bevolking is niet zo sterk georganiseerd en gesubsidieerd als de independistas en is op zijn hoede om zijn stem te laten horen om niet als fascist of dissident te worden gestigmatiseerd. Het onafhankelijkheidsdebat is niet alleen een psychologische oorlog tussen Catalonië en Spanje maar ook tussen Catalanen onderling. De gematigde Catalanen komen te weinig aan bod in de Spaanse en Catalaanse media en worden zowat genegeerd door de nationalistische Catalaanse politici. De Catalaanse regisseur Isabel Coixet schreef onlangs in een column in El Pais het volgende: “Dat in veel sectoren van de Catalaanse bevolking er een oprecht nationalistisch sentiment bestaat, is ontegensprekelijk en verdient maximaal respect. Mensen zoals Puigdemont en vice-president Junqueras hebben bekend – en ik geloof hen – dat het bestaan van een onafhankelijke staat hun ultieme droom is. De problemen beginnen wanneer ze hun verlangen opleggen aan iedereen er van uitgaande dat iedereen dezelfde droom deelt. Ze hebben de moeite niet gedaan om na te gaan wat mensen zoals ik ervan denken en waarom wij hun illusie niet delen… Een unilateraal uitgeroepen referendum zonder consensus met het argument dat de helft volstaat om de onafhankelijkheid uit te roepen, nee, dankjewel…”

Het standpunt van Madrid wordt in de Catalaanse media teveel door een gekleurde bril bekeken en Catalaanse nationalisten komen te weinig aan het woord in de Spaanse media waar ze niet voor hun eigen kerk kunnen praten. Dat ondervond Raül Romeva, de Catalaanse minister van buitenlandse zaken, toen hij in het BBC programma Hardtalk zowat knock-out werd geslagen door journalist Stephen Sackur.

De zon is ondertussen ondergegaan boven Catalonië en de stembureaus, die nog niet hardhandig waren gesloten, zijn dicht. De hele dag is de zon trouwens niet door de wolken gebroken tijdens deze grijze, miezerige dag. Een metafoor voor dit dieptepunt van de Westerse democratie. Wat ook de uitkomst moge zijn: vervroegde Catalaanse verkiezingen, unilateraal uitgeroepen onafhankelijkheid, nog meer arrestaties ; moge het het begin zijn van reflectie en vernieuwde dialoog. Ondertussen kijkt heel Europa mee. Waarom zwijgt de EU eigenlijk nog ? Naar aanleiding van het groeiende salafisme in Catalonië wordt het trouwens ook tijd dat de politiek terugkeert naar de orde van de dag. Op het vlak van nataliteit bengelt Spanje helemaal aan de staart van de Europese Unie. In Catalonië vallen de geboortecijfers al met al mee met dank aan de Noord-Afrikaanse migranten. Bijna de helft van de kinderen die in Catalonië worden geboren zijn niet van Spaanse ouders, waarvan 15% van moslimafkomst. Het Catalonië van de toekomst zal bijgevolg minder Catalaans kleuren. Als Catalonië er in slaagt om die “nieuwe Catalanen” voldoende te integreren: geen enkel probleem. Indien niet zal er een tweeledige samenleving ontstaan. De jongeren van de jihadistische groep die in augustus is opgerold, waren allemaal hier opgegroeid.