Hoe je met een Trumpistisch discours regiopresidente van Madrid kan worden

Isabel Díaz Ayuso ligt in Spanje in pole position om de politieke marketing hoofdprijs van het jaar 2021 binnen te halen. De presidente van de Madrileense regioregering volgde zichzelf op na de verkiezingen van afgelopen week ondanks het feit dat haar regio de meeste coronadoden van Spanje telt, het minst investeert in openbare gezondheidszorg en er verschillende rechtszaken lopen tegen haar partij Partido Popular wegens corruptie. Het is de verkiezingsoverwinning van kortzichtige bekrompenheid en het stelselmatig demoniseren van de oppositie. 

Trump parcours

Ruim een kwarteeuw al wordt de regioregering van Madrid geleid door de conservatieve Partido Popular. Toen Isabel Díaz Ayuso twee jaar geleden door de partij werd opgevoerd als lijsttrekker voor de regionale verkiezingen van 2019 kreeg de politica massaal linkse lachers op haar hand. Ze blonk tijdens de campagne uit in vreemde uitspraken en gebrekkige dossierkennis. Toch slaagde ze erin om een minderheidsregering te vormen met de steun van de centrumpartij Ciudadanos en het ultrarechtse Vox.

Twee maanden geleden zag Ayuso haar kans schoon om zich te ontdoen van het ondertussen zieltogende Ciudadanos en de stemmen terug naar de Partido Popular te brengen. Ze blies haar regering op om een motie van wantrouwen te omzeilen en omdat ze voelde dat haar strijd tegen de coronamaatregelen van de linkse federale coalitieregering haar politieke winst kon bezorgen. «Libertad» (vrijheid) is het substantief waar ze haar campagne rond bouwde, net zoals de «Make America great again» kapstok waaronder Donald Trump in 2016 de Amerikaanse verkiezingen won. 

Een strategie van zichzelf ophemelen en polariseren die Ayuso en haar communicatie adviseur Miguel Ángel Rodríguez, de strateeg van ex federaal premier José María Aznar, vertaalden naar de Madrileense realiteit. Met haar slogan «Libertad» profileerde ze zich als de Messias van de Madrileense terrasjescultuur. Zoals Trump deed met de Democraten schilderde ze de linkse formaties PSOE, Unidas Podemos en Más Madrid af als de voorbode van de hel. Drie partijen die ze voor het gemak communisten noemde die de «Libertad» van Madrid en Spanje in gevaar brengen. Ook de nationalistische partijen uit Baskenland en Catalonië scheerde ze over dezelfde kam.

Migranten, feministen, holebi’s en de zwaksten van de maatschappij («links heeft steuntrekkers nodig uit eigenbelang») haalde ze in Trump stijl door de mangel. Haar denigrerende discours en frivole praatjes over vrijheid dienden om haar povere programma en rampzalige sociale beleid te maskeren. Toen een journaliste afgelopen winter bleef doorvragen hoe ze een spiksplinternieuw openbaar hospitaal van voldoende verplegend personeel zou voorzien, ondanks het personeelsgebrek in de publieke zorg, antwoordde Ayuso dat je zulke vragen niet moet stellen aan een regionaal presidente.

Isabel Díaz Ayuso uitgedost in een kleur die ze niet kan uitstaan (foto: EP)

Het getuigt van een enorm cynisme dat ze zichzelf profileert als vaandeldrager van universele vrijheid terwijl de Partido Popular progressieve vrijheidssymbolen zoals abortus, het homohuwelijk en euthanasie verwerpt. Haar Trumpistische ideologie connecteert met het Spaanse fascisme van vorige eeuw. Een mix van Spaans unitarisme en machisme ten dienste van de sociale elite. Net zoals aan de vooravond van de Spaanse burgeroorlog, bijna een eeuw geleden, beschouwt Ayuso de federale linkse coalitieregering als illegitiem.

Tijdens haar eerste ambtstermijn als presidente van de regionale regering, en ook gedurende de voorbije verkiezingscampagne, gebruikte ze de pandemie en het verlangen naar een normaal leven als schaamlapje voor haar incompetentie en om de nationale regering een hak te zetten. Vrijheid prediken als tegengif tegen Covid-19. Telkens de federale regering A zei, reageerde de regering Ayuso met B.  

Bijvoorbeeld na het afblazen van de strenge nationale lockdown van vorig jaar besloot Ayuso, in tegenstelling tot andere Spaanse regio’s, de horeca in de regio Madrid meteen weer te openen. “We moeten auto’s ook niet verbieden hoewel er iedere dag auto ongevallen zijn”. Een biertje kunnen drinken op een van de vele terrasjes die Madrid rijk is, is voor haar een symbool van de Madrileense identiteit en vrijheid. Toeval dat even daarvoor aan de andere kant van de Atlantische Oceaan ene Donald Trump het opnieuw openen van de Amerikaanse grenzen rechtvaardigde met bijna dezelfde woorden ? «Iedere dag sterven er veel mensen op de weg. Dat betekent niet dat we de mensen moeten aanraden om niet te rijden». 

De misrekening van links

Toen Ayuso vervroegde verkiezingen afkondigde, stapte federaal vice-premier en Unidas Podemos kopstuk Pablo Iglesias uit de regering omdat Ayuso het extreemrechtse Vox opvrijde en er geen geheim van maakte dat ze indien nodig met de Franco nostalgici een regering zou vormen. Hiermee ging ze nochtans in tegen de inspanningen van haar partijvoorzitter Pablo Casado om de Partido Popular uit het vaarwater te duwen van Vox. Tevergeefs. Net zoals Trump de Republikeinen was ontgroeid, is Ayuso een politiek merk op zichzelf geworden.

Pablo Iglesias besloot de handschoen op te nemen en op kop van de Unidas Podemos lijst te gaan staan. Zo hoopte hij voldoende linkse kiezers te kunnen mobiliseren om een links front te vormen met de socialistische PSOE en de Podemos vertakking Más Madrid, om zo naar eigen zeggen de fascisten uit de Madrileense regering te houden. Daarmee was de toon definitief gezet voor de verkiezingscampagne. Er werd meer campagne tegen de ander gevoerd dan dat de eigen standpunten onder de schijnwerpers kwamen. Polarisatie troef, rechts versus links, het politieke centrum lag er verweesd bij.

In de laatste rechte lijn naar de verkiezingen besloot Ayuso om slechts aan één mediadebat met de andere kopstukken deel te nemen. Het allereerste op het regionale TV station Telemadrid. Hoewel het moeilijk debatteren is met iemand die in staat is om compleet onvoorspelbare praat te verkopen («In Madrid kun je scheiden zonder daarna nog ooit je ex tegen het lijf te lopen») produceert Ayuso voldoende leugens en halve waarheden om aan de kaak te stellen. Een welbespraakt politiek beest als Iglesias vraagt niet liever. Na de uitzending toonden de peilingen een kentering aan. De linkse partijen hadden plots een inhaalbeweging ingezet.

Enkele dagen later tijdens het tweede debat (zonder Ayuso dus) verliet Iglesias de radiostudio van Cadena Ser. Bij het begin van het gesprek vroeg de moderator aan Rocío Monasterio, de kandidate van Vox, wat ze vond van de dreigbrief met vier kogels die Iglesias thuis had ontvangen. Monasterio trok de waarheid van de feiten in twijfel en weigerde de brief te veroordelen. «Ik veroordeel elke vorm van geweld» antwoordde ze uiteindelijk. Hierop stond Iglesias recht, zette zijn mondmasker op en terwijl hij de studio verliet, zei hij dat Cadena Ser mee verantwoordelijk was voor het witwassen van fascisten door Vox uit te nodigen.

Dreigbrief met vier kogels aan het adres van de familie van Pablo Iglesias

Hoewel de Baskische terroristenorganisatie ETA voltooid verleden tijd is beschouwen Vox en veel militanten van de Partido Popular Iglesias als een terroristenvriend omdat hij in de federale regering de steun had van de Baskische partij Bildu. Ook zijn toenadering tot de Catalaanse republikeinen van ERC was voor velen gelijk aan staatsterrorisme. «Hoe kon hij dan in godsnaam zelf het slachtoffer zijn van terrorisme ?», hoorde je ze zwartwit denken.

Tijdens de reclame onderbreking besloten ook de kandidaten van PSOE en Más Madrid te vertrekken. Alle andere debatten op radio en TV werden geannuleerd omdat het linkse blok besloot om een cordon sanitaire te vormen tegen Vox. Hoewel het meer dan ooit noodzakelijk was om in debat te gaan rolde het daardoor de rode loper uit voor het fenomeen Ayuso. Met 65 zetels op 136 verpulverde de Partido Popular het verkiezingsresultaat van twee jaar geleden.

Ayuso slaagde in haar opzet om de Madrilenen het gevoel te geven dat ze in deze coronatijden vrijer kunnen leven dan de rest van Spanje. Door de onophoudelijke zwartmakerij richting links hebben ook veel mensen anti socialistisch gestemd. Meer zelfs: de wellicht meest verguisde Spaanse politicus aller tijden heeft de handdoek gegooid. Op de verkiezingsavond trok Pablo Iglesias zijn conclusies en trok de deur van de politiek achter zich dicht. Mission accomplished voor de Partido Popular en Vox. Nu ze staan te pronken met de scalp van hun favoriete zondebok, die de afgelopen zeven jaar een tsunami door de Spaanse politiek heeft gejaagd, is rechts wel een inspiratiebron armer.

Daarom is Spanje geen republiek

Afgelopen week was het 45 jaar geleden (20 november 1975) dat de Spaanse dictator Franco zijn laatste adem uitblies. Volgens de grondwet die daarop volgde, leven de Spanjaarden sindsdien in een rechtsstaat met scheiding der machten, recht op vrije meningsuiting, stemrecht en ook politieke en syndicale organisaties zijn toegelaten zoals het een normale democratie betaamt. Waarom zijn het echter altijd zij die om ter luidst “leve de koning”, “leve de grondwet” en “leve Spanje” roepen die benadrukken dat Spanje een geconsolideerde modeldemocratie is ?

José Maria Aznar

Mocht de Spaans politiek een metafoor zijn van de Muppet show dan was ex-premier Aznar Statler en Waldorf in één persoon. De achterhoede stokebrand van de conservatieve Partido Popular noemde vorige week huidig socialistisch premier Pedro Sánchez een nutteloze dwaas, in een interview met het economisch dagblad Expansión. Als een voormalig eerste minister zonder enige schroom zulke woorden in de mond neemt, is er iets grondig rot ter hoogte van de fundamenten van de Spaanse staat.

Volgens Aznar bevindt het land zich in een zeer gevaarlijke situatie van politieke, sociale en economische achteruitgang. De socialistische partij PSOE is volgens hem een platform voor de linkse, republikeinse coalitiepartner Unidos Podemos waardoor het constitutionele model van Spanje in gevaar is. “Het uiteindelijke doel is om de grondwet en monarchie te delegitimeren en een populistisch, autoritair regime te creëren met een planeconomie. Zonder monarchie kan er geen grondwet bestaan en zonder koning is er geen harmonie in de samenleving”.

Aznar zegt onomwonden wat hij voor de opkomst van de extreemrechtse partij Vox alleen maar durfde denken. Zijn racune ten opzichte van Unidos Podemos, de doorn in het oog van rechts Spanje, voert ons terug naar de hoogspanning aan de vooravond van de Spaanse burgeroorlog in de jaren dertig van vorige eeuw. Nog een geluk dat Aznars griezelige snorretje van weleer is verdwenen. De fratsen van ex-koning Juan Carlos I voeden rechtse hersenschimmen over heimwee van links Spanje naar een republiek zoals net voor de burgeroorlog.

Juan Carlos I

Rekeningen met zwart geld in Zwitserland via fictieve bedrijven en stromannen, donaties van miljonairs en ondemocratische regimes uit het Midden Oosten, zwarte kredietkaarten,… Sinds de voormalige koning Juan Carlos I zijn ex-minnares Corinna Larsen uit de biecht heeft gepraat, is de ooit zo populaire koning met de noorderzon verdwenen richting Verenigde Arabische Emiraten, op de vlucht voor verschillende gerechtelijke onderzoeken. Niet ontoevallig naar een bevriend land dat geen uitleveringsakkoorden heeft met Spanje.

Nooit is een hedendaagse monarch zo bruusk van zijn voetstuk gevallen als de nationale held Juan Carlos I. De door Franco als zijn opvolger aangeduide koning stippelde het pad uit voor de terugkeer naar de democratie. Zijn eerste minister Adolfo Suárez ontmijnde tijdens die overgansperiode de wens van de socialisten om van Spanje opnieuw een republiek te maken. De nieuwe grondwet voorzag een amnestiewet die gratie gaf aan zowel de politieke gevangenen van het Franco bewind als aan de misdaden van de tirannie. In de grondwet staan er nog veel meer artikels die aantonen dat de constitutie gefundeerd is op de erfenis van de dictatuur.

Juan Carlos I met een cadeautje van de ex-president van Kazachstan

De koning heeft nooit de schendingen van de mensenrechten tijdens de Franco dictatuur veroordeeld. De Partido Popular, de erfgenaam van de aan Franco gerelateerde partij Alianza Popular, evenmin. De monarchie is de connectie met de economische machthebbers van de Franco periode. Een essentiële schakel in de Spaanse Deep State die er niet voor terugdeinst om bewijzen van corruptie te laten verdwijnen en dissidente stemmen zwart te maken. De opeenvolgende regeringen (waaronder de socialisten) en de Spaanse geheime dienst zorgden er als lakeien voor dat de deksels van de beerputten van het paleis toebleven. De Borbón clan bouwde tijdens het koningschap van Juan Carlos niet meer en niet minder dan een maffiagetint netwerk uit om een gigantisch fortuin te vergaren.

Alles is de schuld van links

De wervelstorm waarin de Spaanse monarchie zich bevindt, wordt volgens de Partido Popular, Vox en de conservatieve media georkestreerd door Unidos Podemos. Rechts houdt niet op met benadrukken dat niemand schuldig is totdat het tegendeel is bewezen. De verdiensten van Juan Carlos I voor de Spaanse democratie kunnen niet genoeg worden benadrukt. Alles is toegelaten om de bevolking te overtuigen dat duistere rode krachten het staatsmodel willen omvergooien.

Zoals de verbale acrobatie van Partido Popular voorzitter Pablo Casado in een recent radio interview aantoont. Volgens hem is het een onomstotelijk gegeven dat de huidige koning Felipe VI door het gros van de Spanjaarden is verkozen omdat in het grondwetsreferendum van 1978 de monarchie al was vastgelegd. Unidos Podemos kopstukken Pablo Iglesias en Alberto Garzón zijn volgens Casado niet door een meerderheid verkozen en zijn daardoor dus illegitieme leden van de nationale regering.

Sinds Juan Carlos zich in het verborgene heeft teruggetrokken, is er al twee maal campagne gevoerd om zijn imago en dat van het koningshuis op te poetsen. Een totaal van 30 ex-ministers (ook socialistische) en een 40-tal andere politieke notabelen tekende een manifest waarin wordt benadrukt dat zijn inspanningen voor de democratie en de natie van onschatbare waarde zijn. Ook een groep bekende Spanjaarden nam een video op waarin Juan Carlos zijn opofferingen voor het vaderland werden bejubeld. Het reflecteert de bedenkelijke kwaliteit van het Spaanse democratisch bestel. Het verzoek van Unidos Podemos en enkele regionale partijen om een parlementaire onderzoekscommissie op te richten werd tot 2 keer toe afgewezen.

Het ETA symptoom

De Baskische terroristische afscheidingsorganisatie ETA heeft zichzelf op 20 oktober 2011 ontbonden maar toch dient het nog als stok om links mee te slaan. Als in het nationaal parlement het drieletterwoord ETA, verpakt in kromme redeneringen, weer eens van het spreekgestoelte van de rechtse partijen rolt, is het een symptoom dat er politieke verandering in de lucht hangt die de Partido Popular, Vox of Ciudadanos niet bevalt. De eerste linkse coalitieregering in 80 jaar is in hun ogen even staatsgevaarlijk als de ETA zaliger.

Afgelopen week trok rechts opnieuw de ETA trukendoos open omdat de links-nationalistische Baskische partij Bildu de Spaanse begroting mee zal goedkeuren. Bildu is de opvolger van de verboden partij Batasuna, indertijd beschouwd als de politieke arm van ETA. Bildu eist nochtans van zijn militanten dat ze schriftelijk alle vormen van geweld afwijzen en om het even welke inbreuk op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het staat niet alleen in de statuten van de partij, de parlementsleden van Bildu veroordelen ook publiekelijk de acties van ETA.

Waar wachten de Partido Popular en Vox dan nog op om de veroordeling van de misdaden van het Franco regime in hun statuten op te nemen ? Hun ETA obsessie heeft duidelijk niets te maken met waardigheid en verontwaardiging over de slachtoffers die de Baskische organisatie heeft gemaakt. Het dient politieke belangen. ETA is een van de middelen die de rechtse Ghostbusters gebruiken om linkse spoken uit het parlement te verdrijven. Bovendien worden “los rojos” (de rode) en Catalaanse en Baskische nationalisten over dezelfde kam gescheerd.

Tijd voor een tweede Transición

Tijdens de inauguratie van de coalitieregering PSOE – Unidos Podemos richtte Pablo Iglesias, de leider van Unidos Podemos en vice-premier, zich tot premier Sánchez met de woorden “ze gaan ons aanvallen op wie we zijn, niet op wat we doen”. Het is een indicatie van een democratie die gestructureerd is op de onderbouw van de Franco dictatuur. Geen modeldemocratie zoals de Partido Popular en koning Felipe VI tot vervelens toe blijven herhalen.

Zijn vader is in ballingschap vertrokken omdat hij verdwaald is geraakt in zijn eigen doolhof, het Hooggerechtshof sprak draconische straffen uit tegen de Catalaanse pro-onafhankelijkheid leiders, rappers en andere artiesten worden vervolgd door het gerecht omdat sommigen aanstoot namen aan hun werk, er lopen uitgebreide onderzoeken tegen corruptie bij politieke partijen (de Partido Popular op kop) en politieman op rust José Manuel Villarejo duikt op in de smeergeldaffaires van Juan Carlos I en spionage en zwartmakerij van politieke dissidenten. De scheiding van machten is onduidelijk en de rechtspraak schippert te dikwijls tussen onvoldoende gefundeerd en arbitrair.

Hoe het begon en hoe het eindigde

Niet alleen de harde aanpak van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum toont aan dat de grondwet de bijbel is waar de rechterkant van het politieke spectrum alles mee aftoetst i.p.v. politiek te bedrijven. Door de amnestiewet en de wet op het democratisch geheugen weten nog altijd duizenden Spanjaarden niet waar hun tijdens de dictatuur en de burgeroorlog verdwenen ouders of grootouders begraven liggen. De nog in leven zijnde folteraars genieten eeuwige amnestie. Volgens de Partido Popular is de eerste steen van harmonie in de samenleving gelegd tijdens La Transición (de overgang): de periode tussen de dood van Franco en de terugkeer naar de democratie. Massagraven openbreken en DNA op beenderen vergelijken, getuigt voor hen niet van vaderlandsliefde.

De straffeloosheid van het franquisme, de wens van de Catalanen, Basken en Galliciërs om over hun eigen toekomst te mogen beslissen, de medeplichtigheid van de conservatie media in het zwart maken van alles dat de verworvenheden van het Spaanse ancien régime bedreigt… Wanneer staat er een nieuwe politieke generatie op die verder kijkt dan de klassieke tegenstellingen, politiek op niveau bedrijft en Spanje door een tweede Transición stuurt ?

Bijltjes driedaagse bij de Spaanse Guardia Civil

Op 8 maart vond in Madrid een feministische betoging plaats naar aanleiding van de dag van de vrouw. 120.000 mensen zakten toen af naar de Spaanse hoofdstad. Sinds het begin van de lockdown beschuldigt de oppositie de socialistische regering van PSOE en Unidos Podemos ervan om de manifestatie te hebben toegelaten wegens ideologische redenen. Nochtans was  het toen al duidelijk dat het coronavirus aan een opmars bezig was in het land. Daarom loopt er een gerechtelijk onderzoek dat nagaat of de viroloog Fernando Simón en Minister van Volksgezondheid Salvador Illa aansprakelijk kunnen worden gesteld voor nalatigheid en achterhouden van informatie. Rechter Carmen Rodriguez Medel, afkomstig uit een Guardia Civil familie, baseert haar onderzoek o.a. op verslagen van de Guardia Civil.

De Guardia Civil manipuleerde in die verslagen de verklaring van een getuige om zo de regering te betichten. Fernando Grande-Marlaska, de Minister van Binnenlandse Zaken stuurde het hoofd van de Guardia Civil, kolonel Diego Pérez de los Cobos, daarom de laan uit. Officieel wegens “een gebrek aan vertrouwen”. Een dag later nam Laurentino Ceña, de nummer twee van de politie-eenheid, zelf ontslag. Nog een dag later volgde Fernando Santafé zijn voorbeeld. Hij werd beschouwd als de nummer drie van het korps. Daarmee hangt er oorlogsstemming in de lucht tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken, de Guardia Civil, justitie en de rechtse oppositie: kortom de franquistische Deep State versus de regering.

Ex-kolonel Pérez de los Cobos is de broer van een conservatieve rechter van het Grondwettelijk hof en zijn verleden leest niet als een onbeschreven reactionair blad. Zijn naam circuleert onder meer in de folteringszaak van ETA lid Kepa Urra na zijn arrestatie in januari 1992 door de Guardia Civil. Volgens getuigen zou de tiener Pérez de los Cobos zich op 23 februari 1981 ook hebben aangeboden als vrijwilliger bij de kazerne van de Guardia Civil in Yecla (Murcia), zijn geboortedorp, terwijl luitenant kolonel Antonio Tejero een staatsgreep probeerde te plegen in het Spaanse parlement. De vader van Pérez de los Cobos was militant van Fuerza Nueva, een extreemrechtse partij die ontstond na de dood van dictator Franco en in 1982 werd opgeheven.

Pérez de los Cobos in betere tijden

De ontslagen kolonel was in 2017 ook de eindverantwoordelijke van het Guardia Civil rapport i.v.m. het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum. Deze verslagen werden vorig jaar gebruikt tijdens het proces tegen de politieke en sociale leiders van het referendum. Op het proces verklaarde Pérez de los Cobos dat er op 1 oktober 2017 geen buitensporig geweld was gebruikt door de Guardia Civil en de Policía Nacional aan de stemkantoren. De beelden die heel de wereld rondgingen, spraken hem echter flagrant tegen. Het gemanipuleerde verslag van de betoging van 8 maart in Madrid bevestigt de partijdigheid van de rechtszaak: ook het rapport over het referendum was er een op bestelling en op het proces stonden Pérez de los Cobos zijn cynische, leugenachtige verklaringen in dienst van het hard maken van de beschuldiging van opruiing door de Catalaanse leiders.

Hoewel de terroristische Baskische afscheidingsorganisatie ETA zichzelf twee jaar geleden heeft ontbonden, is het de stok waarmee rechts Spanje blijft slaan wanneer de Partido Popular niet aan de macht is. Wie of wat niet in hun kraam past is een met heel veel korrels zout te nemen ETA-vriend, terrorist en crimineel. Tijdens de verhitte parlementsdebatten over de crisis bij de Guardia Civil was het weer zover. Minister Grande-Marlaska kreeg ook de ETA-zweep over zich heen. Uitgerekend hij die in een vorig leven als rechter ETA-leden naar de gevangenis heeft gestuurd, inclusief de Baskische politicus Arnaldo Otegi o.a. wegens de connectie tussen de inmiddels verboden partij Batasuna en ETA.

Cayetana Álvarez de Toledo, de binnen de partij omstreden woordvoerster van de PP fractie in het parlement, verweet vice-president Pablo Iglesias van Unidos Podemos de zoon te zijn van een terrorist en te behoren tot de aristocratie van de politieke misdaad. Iglesias had haar daarvoor in het halfrond ostentatief aangesproken met haar adelijke titel “markies”. Álvarez de Toledo haar uitspraak is een oude kwakkel van partijgenoot en Europarlementariër Herman Tertsch. Hij bracht de vader van Pablo Iglesias in een tweet in verband met de moord op een politie-inspecteur door de Antifacistische beweging FRAP in 1973. Tertsch werd hiervoor veroordeeld tot het betalen van 15.000€. Daarvoor had hij al eens 12.000€ moeten ophoesten omdat hij Iglesias’ grootvader een moordenaar had genoemd.

Cayetana Álvarez De Toledo versus Pablo Iglesias

De laster van Álvarez de Toledo zal opnieuw in een rechtbank eindigen want de vader van Pablo Iglesias heeft ondertussen klacht ingediend. Dat is slechts bijzaak. Het belangrijkste is dat de opdracht is volbracht. Het imago van Pablo Iglesias en Unidos Podemos is met haar in de media breed uitgesmeerde woorden nog eens besmeurd. Net zoals het extreemrechts VOX noemde ze Iglesias ook nog “een oplichter, communist, het paard van Troje van de democratie, de regeringsambassadeur van ETA, volgeling van de Iraanse ayatollahs, vriend van Nicolás Maduro, een Europese anamolie”. Ook de straatprotesten van de burgerij en de vervalste Guardia Civil rapporten dienen om de Spaanse Deep State verder aan de poten van de socialistische regering te laten zagen.

Waarom de Catalaanse crisis veel meer is dan een nationalistisch conflict

Toen exact een jaar geleden de Catalaanse regering de onafhankelijkheid uitriep was het ondenkbaar dat twee van de hoofdrolspelers in de politieke crisis tussen Madrid en Barcelona ondertussen voltooid verleden tijd zouden zijn. Al even ondenkbaar was het dat een meerderheid van het Spaanse parlement ondertussen zou hebben ingestemd om het lichaam van Franco uit zijn mausoleum te lichten.

Rots in de branding van de overandelijkheid der dingen Mariano Rajoy en zijn vice-premier en rechterhand Soraya Sáenz de Santamaría trokken in de zomer de deur van de politiek achter zich dicht. Het Partido Popular regeringschip liep begin juni op de klippen nadat de socialistische PSOE een motie van wantrouwen won in het parlement. De aanleiding was een rechterlijke uitspraak in een van de vele corruptieschandalen rond de PP. Toen Pedro Sánchez de eed aflegde als nieuwe premier bij koning Felipe deed hij dat zonder zijn hand op de bijbel te leggen. We zouden bijna durven spreken van een daad van republikeinse rebellie.

Tot zover het goede nieuws. De nog altijd door corruptieschandalen achtervolgde Partido Popular heeft ondertussen een nieuwe voorzitter gekozen. De 37 jarige Pablo Casado, die net als zijn ex-partijgenoot en ex-minister president van de Madrileense deelregering Cristina Cifuentes, in verdenking is gesteld voor een master met een zwaar reukje aan. Nieuwe wijn in oude zakken maar PP Godfather José Maria Aznar ontwaart potentieel in de nieuwe leider en Casado heeft een hand boven zijn hoofd van enkele uit het juiste hout gesneden rechters. Over het gepolitiseerde Spaanse gerecht (met dank aan de twee Aznar regeringsperiodes) werden er door justitiedeskundigen al minstens even veel boeken neergepend als over het Catalaanse referendum van 1 oktober vorig jaar.

Catalaanse boekhandel twee weken voor de eerste verjaardag van het onafhankelijkheidsreferendum

 

Casado bedient zich van sloganeske, twittervriendelijke taal die stookt, pookt, misleidt en manipuleert. Hij hamert zoveel op dezelfde stokpaardjes dat veel Spanjaarden zijn veralgemeningen, vooroordelen, leugens en staatsnationalistische visies voor waarheid nemen. Volgens hem kan je in Catalonië geen Spaans op straat meer praten zonder beledigd te worden, zijn er familietwisten door de schuld van de separatisten en brainwashen het onderwijs en de publieke omroep TV3 de Catalanen.

Hetzelfde gebrek aan nuance weerklinkt ook al een jaar aan de kant van Ciudadanos. Alleen gaat Casado nog verder en radicaliseert hij het discours van de PP nog meer richting extreemrechts. Hij rammelt aan de fundamenten van de democratie door te beweren dat de socialisten het lef hebben om te onderhandelen met gewelddadige (?) coupplegers. Hij suggereerde onlangs zelfs om de nationalistische partijen in Catalonië wettelijk te verbieden.

Tijdens een speech naar aanleiding van de nationale feestdag op 12 oktober sloeg hij iedereen met verstomming door te verkondigen dat de ontdekking van het Amerikaanse continent de belangrijkste mijlpaal in de geschiedenis van de mensheid is sinds het Romeinse rijk. “Hoeveel landen ter wereld kunnen zeggen dat een nieuwe wereld werd ontdekt door hen ? Hoeveel landen hebben historische, culturele en linguïstische banden met bijna een derde van de wereld?” 12 oktober is niet alleen de Spaanse nationale feestdag maar ook “Dia de Hispanidad”: de herdenking van de ontdekking van Amerika en daarom ook een feestdag in de Latijns Amerikaanse landen. Er zijn weinig grotere voorbeelden van arrogante suprematie dan de Spaanse genocide en verdeel-en heers politiek op het Amerikaanse continent. Diezelfde Casado noemt het verlangen naar zelfbestuur bij een aanzienlijk deel van de Catalaanse bevolking verwerpelijke suprematie.

Affiches van een van de semi-illegale Comités van de Republiek tegen 12 oktober

Ook in Colombia zijn er die vinden dat er niets te vieren valt op 12 oktober

Voordat Pablo Casado de Partido Popular troon besteeg, was Ciudadanos de kampioen van de confrontatie met de bedoeling om er politiek profijt uit te halen. Het is verbazingwekkend hoe deze nog altijd relatief jonge partij, van Catalaanse oorsprong, het afgelopen jaar zijn koers heeft gewijzigd. Ciudadanos (Burgers) veroverde zijn plaats aan de politieke dis door zich te positioneren als een sociaalliberale partij met een positieve unionistische boodschap tegen de Catalaanse separatisten. Onder leiding van voorzitter Albert Rivera en de fractieleider in het Catalaanse Parlement Inés Arrimadas is Ciudadanos tegenwoordig verwikkeld in een wedstrijd met de PP in wie het best het eengemaakte Franquistische Spanje verdedigt om zo buiten Catalonië stemmen te winnen. Franco’s erfenis wordt hierdoor langzaamaan opnieuw sociaal aanvaardbaar. Als de partij ooit een positief antwoord wilde zijn op verstard volksnationalisme, waarom stelt Ciudadanos zich dan op als een polariserende, verstarde feodale partij i.p.v. te proberen in dialoog te gaan om het conflict te ontmijnen?

Het Catalaanse nationalisme toont aan dat de elementen van de Spaanse burgeroorlog nog altijd relevant zijn. Net zoals de Partido Popular stemde Ciudadanos tegen het opgraven van Franco. De stoffelijke resten van een dictator in een mausoleum ter nagedachtenis van een fascistische staatsgreep is volgens hen geen inbreuk op de neutraliteit van de openbare ruimte. Een geel lintje aan een lantaarnpaal om de kloppartij tijdens het referendum op 1 oktober 2017 en de voorlopige hechtenis van politieke dissidenten aan te klagen is wel een verstoring van de neutraliteit. Het mag dan ook geen verrassing heten dat hierdoor de weg is vrijgemaakt voor een echte extreemrechtse partij die (daar gaan we weer) Spanje weer wil groot maken.

Albert Rivera en Inés Arrimadas verwijderen gele lintjes in Alella in de buurt van Barcelona

Vijf jaar geleden werd de radicaal rechtse partij Vox opgericht door enkele ontevreden Partido Popular politici. In deze gepolariseerde Zij tegen Wij tijden heeft Vox steeds meer de wind in de zeilen. Mochten er nu parlementsverkiezingen zijn, zou de partij volgens de peilingen minstens 1 zetel binnenhalen. Vox pleit voor de afschaffing van de autonome regio’s (deelstaten) en de regionale nationalistische politieke partijen. De partij is tegen abortus, tegen een multicultureel Spanje en vindt genderstudies en gelijke rechten voor homoseksuelen onzin. Slecht nieuws voor die andere twee partijen met hun discours dat verontrustend oneigen is aan dat van een centrumrechtse en een liberale politieke formatie.

Ondertussen is de Catalaanse regering bijna arbeidsongeschikt doordat het geen parlementaire meerderheid meer heeft. Na ellenlange discussies tussen het links-republikeinse ERC en Junts per Catalunya van Carles Puigdemont besloot de Raad van het Catalaanse Parlement om de vier verkozen parlementariërs die in de gevangenis zitten of in ballingschap hun stemrecht te ontzeggen. De regering neemt maatregels die haaks staan op wat er eerder werd verkondigd en sommige uitspraken worden zelfs helemaal niet uitgevoerd. De verzwakte Generalitat de Catalunya lijkt de kat uit de boom te kijken tot en met het voor begin 2019 aangekondigde proces tegen de protagonisten van het onafhankelijkheidsreferendum. Hoewel het vermeende Catalaanse nationalistische blok op de grenzen van de partijpolitiek is gestoten blijven de nationalisten een belangrijke vinger in de pap hebben in Madrid. De federale socialistische minderheidsregering kan alleen maar overleven met de gezamenlijke steun van het republikeinsgezinde Podemos, de Catalaanse nationalisten en de Baskische nationalistische partij PNV.

Pablo Iglesias bezoekt met een afvaardiging van Podemos Oriol Junqueras in de gevangenis van Lledoners

Binnenkort moet de Spaanse begroting door het parlement geraken en volgende lente staan er lokale en Europese verkiezingen op het programma. Premier Sánchez zei in mei dit jaar in een interview dat er geen twijfel mogelijk is over het feit dat de vorige Catalaanse regering zich bezondigd heeft aan rebellie. Dat was enkele weken voordat hij onverwacht eerste minister werd. Nu betwijfelt hij plots of er wel degelijk sprake kan zijn van rebellie. Pablo Iglesias, de voorzitter van Podemos, bezocht afgelopen week Oriol Junqueras in de gevangenis. Junqueras is de leider van ERC en zit als ex-vice-premier van de afgezette Catalaanse regering in voorhechtenis. Daarna had Iglesias ook een telefonisch onderhoud met Carles Puigdemont in Waterloo. De monarchistische partijen vielen steil achterover. “In welke democratie wordt de begroting vanuit de gevangenis goedgekeurd?” Politieke gevangenen en bannelingen zijn plots republikeins politiek losgeld. De ultieme nachtmerrie van de aanhangers van de staatsgreep tegen de Spaanse republiek in 1936. Pablo Casado verweet Pedro Sánchez in het nationale parlement medeplichtigheid aan een coup tegen de Spaanse instituties. In hetzelfde parlementaire debat zei Joan Tardà, de fractieleider van ERC, dat mocht Casado kunnen hij alle Catalaanse nationalisten zou fusilleren. De Spaanse burgeroorlog: terug van nooit weggeweest sinds Franco’s dood.

 

De optische illusie op het nieuwe Spaanse voetbalshirt

In tijden waarin het Spaans gerechtelijk apparaat republikeinse Catalanen aan het verheffen is tot het martelaarschap trapt het nieuwe shirt van de nationale voetbalploeg op lange nationalistische tenen. Net zoals met het nieuwe hemd van de Rode Duivels gaat Spanje de retrotour op maar dan tien jaar minder ver in de tijd. De Spaanse voetbalbond koos voor een replica van het shirt waarmee La Roja het WK 1994 in de VS speelde. Een optische illusie doet de gemoederen echter oplaaien. De lijnen tussen de gele en de rode band zijn blauw. Hierdoor krijg je de indruk dat er een paarse strook staat. De vlag van de tweede Spaanse Republiek van 1931 tot 1939 bestond uit rood, geel en paars. De republiek werd op het einde van de Spaanse burgeroorlog omvergeworpen door Franco. De vlag is nog altijd populair bij anti-monarchisten. Op de koop toe neigt het nieuwe truitje door de aanwezigheid van het blauw ook een beetje naar het shirt van FC Barcelona.

De vlag van de tweede Spaanse republiek

De voor gisteren voorziene officiële persvoorstelling van de nieuwe uitrusting werd afgelast door de controverse die al twee dagen aan de gang was op de sociale media. De voorzitter van de voetbalbond gaf toe dat er hiervoor druk is uitgeoefend vanuit de allerhoogste regionen. Iñigo Méndez de Vigo, de minister van Onderwijs, Cultuur en Sport, zei in een interview dat de Spaanse ploeg al mooiere shirts heeft gehad. Adidas, sponsor en ontwerper van het nieuwe shirt, kwam met een perscommuniqué op de proppen waarin het benadrukte dat er nooit intenties zijn geweest om een politieke discussie uit te lokken. Toen de eerste foto’s van het nieuwe shirt in de media verschenen, liet Pablo Iglesias, de leider van de linkse partij Podemos, op zijn Twitter account weten dat het lang geleden is dat de Spaanse nationale ploeg nog in zo’n mooie uitrusting te zien was. Of het met zijn lof te maken heeft is niet duidelijk maar het omstreden textielstuk verkoopt ondertussen als zoete broodjes. Twee jaar geleden was Iglesias te zien in een truitje met de republikeinse kleuren tijdens een vriendenmatch in Madrid. Het t-shirt van een hypothetische nationale voetbalploeg van de republiek Spanje is een ware bestseller van de Madrileense winkel 198.

Pablo Iglesias in zijn favoriete Spaanse kleuren

Nationalisme, humor en zelfrelativering. Een ideaal huwelijk zal het nooit worden. Dat ondervindt Barça verdediger Gerard Piqué al enkele jaren sinds hij op Twitter en in interviews er openlijk voor uitkomt dat hij voorstander is van een onafhankelijke Catalaanse republiek. Sindsdien heeft hij het verkorven bij heel wat Spaanse voetballiefhebbers. Als de nationale ploeg in eigen land een wedstrijd speelt, wordt Piqué door een deel van het publiek uitgefloten telkens hij aan de bal komt. Verschillende van zijn ploeggenoten hebben al gevraagd om daarmee te stoppen omdat het repercussies heeft op het hele team. Het boegeroep tegen Piqué was nooit zo groot als tijdens de open training van La Roja de dag na het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober. Het sierde hem dat hij nadien aankondigde om te blijven opdraven voor Spanje tot en met het WK in Rusland omdat enkel dialoog tot een oplossing tussen Spanje en Catalonië kan leiden. In de onzekere dagen na het referendum haalde op het vlak van gezond verstand voor één keer brood en spelen het van de politiek.

 

Een van de door de Spaanse regering ingehuurde cruiseschepen in de haven van Barcelona om de Policia Nacional en de Guardia Civil te herbergen tijdens de week van het Catalaanse referendum. Mikpunt van spot.  

Alternatief voorstel voor het nieuwe Spaanse truitje