Hoe Catalonië een legitieme staatsgreep pleegde

“Hoe slechter hoe beter voor iedereen en hoe slechter voor iedereen hoe beter, voor mij beter het uwe, politiek profijt”. Een van de legendarische, totaal onvatbare uitspraken uit Mariano’s World, het parallelle universum van Spanjes ex-regeringsleider en ex- Partido Popular kopstuk Rajoy, waarin rechters politieke Catalaanse problemen aanpakken en stilstand synoniem is voor stabiliteit.

Hij sprak deze uitvoerig bespotte wartaal vorig jaar uit in het Spaanse parlement op het einde van het debat over de eerste motie van wantrouwen tijdens zijn zevenjarige regeerperiode. De linkse partij Podemos kreeg toen niet genoeg andere oppositiepartijen achter zich om Rajoy’s minderheidsregering uit het zadel te lichten. Afgelopen donderdag nam Zinedine Zidane onslag als trainer van Real Madrid. Na het huzarenstuk van drie Champions League overwinningen op rij zag hij in dat Madrid verandering nodig heeft om te blijven winnen.

Dit in schril contrast tot Mariano Rajoy die dezelfde dag voor het tweede jaar naeen een motie van wantrouwen aan zijn been had. Mocht het woord verandering Rajoy niet onbekend zijn, was hij nu misschien nog premier. Rajoy heeft nooit begrepen dat zijn electorale overwinningen meer te danken waren aan de verdeeldheid van zijn politieke tegenstanders dan aan de geloofwaardigheid van de bedorven Partido Popular. Hij heeft de kans laten schieten om als regeringsleider de corrupte stal van zijn partij uit te mesten ondanks verschillende aan de gang zijnde rechtszaken. Dit heeft uiteindelijk zijn politieke vonnis geveld.

Een week eerder leek alles nog rozegeur en maneschijn toen de Partido Popular eindelijk de begroting van 2018 door de kamer had gekregen. Door de gedoogsteun van Ciudadanos en de Baskische nationalistische partij PNV heeft Rajoy sinds 2016 altijd een parlementaire meerderheid gehad maar nu zat er een Catalaans addertje onder het gras: een post-dictatoriale spitsvondigheid uit de grondwet alias artikel 155. De PNV had de afgelopen zeven maanden verschillende keren herhaald dat de Catalaanse autonomie eerst moest hersteld worden om op hun ja-stem voor de begroting te kunnen rekenen. In ruil voor investeringen in Baskenland draaide de PNV-kar. Catalonië had ondertussen toch al een nieuwe minister-president, dus gingen de Basken er van uit dat artikel 155 opheffen nog slechts een formaliteit was.

24 uur later volgde een plotwijziging van 360 graden. Het doek viel over negen jaar gerechtelijk onderzoek in de zaak Gürtel i.v.m. illegale partijfinanciering. De rechter sprak in zijn vonnis over een authentiek en efficiënt systeem van geïnstitutionaliseerde corruptie van de Partido Popular via mechanismes van manipulatie en openbare contracten. Hij noemde ook de getuigenis van Mariano Rajoy voor de rechtbank vorig jaar ongeloofwaardig. Terstond deed de Partido Popular een beroep op de vertrouwde ontkenningsstrategie. “De 29 beschuldigden spelen nu geen rol meer in de partij”, “de mening van één rechter betekent niet dat de hele partij rot is” en Rajoy zag geen reden om af te treden. “Dat zou nefast zijn voor de stabiliteit van Spanje”. “Strong and stable leadership”: waar hebben we dat nog gehoord ? In de toekomst zijn er nochtans nog uitspraken in grootschalige gerechtelijke onderzoeken te verwachten waarin de PP hoofdrolspeler is.

Het liberale Ciudadanos eiste het onslag van de regering en vervroegde verkiezingen want de ondertussen naar het extreemrechtse politieke spectrum verhuisde liberalen achten de tijd rijp om te oogsten. Als de Spanjaarden nu naar de stembus zouden moeten trekken, voorspellen de electorale peilingen een overwinning van Ciudadanos. De socialistische PSOE waagde wat Podemos vorig jaar niet was gelukt: een motie van wantrouwen indienen. Podemos zegde prompt zijn steun toe en na enkele dagen onderhandelen kregen de socialisten ook de steun van de nationalistische partijen uit Baskenland en Catalonië. Toen tijdens het debat over de motie de woordvoerder van de Baskische PNV aankondigde dat ook zij de regering zouden laten vallen, schoten de parlementariërs van de PP plots als kippen zonder kop door de gangen van het parlement. Dit hadden ze niet zien aankomen. Rajoy nam het hazenpad en ging tot 21u op restaurant met zijn vertrouwelingen.

De peperdure tas van ex-vicepremier Soraya Sáenz de Santamaría houdt Rajoy zijn stoel warm terwijl hij op restaurant zit tijdens het debat over de motie van wantrouwen.

De regering die had geprobeerd om het Catalaanse nationalisme via rechters en artikel 155 uit de grondwet te onthoofden werd op zijn beurt onthoofd door een gerechtelijke uitspraak en de Catalaanse nationalisten. Joan Tardà van het links-republikeinse ERC noemde de steun aan de motie van wantrouwen geen stem voor de socialistische leider Pedro Sanchez maar een stem tegen Rajoy. Het wantrouwen ten opzichte van Sanchez en co is groot. De socialisten steunden artikel 155 en stelden zich de afgelopen zeven maanden zeer ambigu op in de Catalaanse kwestie. Of deze na een express-staatsgreep tot stand gekomen socialistische regering wel oor zal hebben voor de Catalaanse verzuchtingen is voorlopig een vraagteken. Waar we wel van mogen uitgaan is dat het nieuwe bewind in Madrid de politieke waardigheid zal hebben om de dialoog met Barcelona te hervatten. De partij en regering die Spanje de vorige zeven jaar heeft geregeerd is de hoofdschuldige van de politieke toestand in Catalonië. Mocht de Partido Popular het door de vorige socialistische regering goedgekeurde Catalaanse Statuut in 2010 niet hebben aangevochten bij het Hooggerechtshof was de nationalistische Catalaanse lawine er nooit gekomen.

Bij radicale Catalanen heerst een gevoel van wrevel omdat de socialistische veteraan Josep Borrell is opgevist als minister van buitenlandse zaken. De 71-jarige Catalaan was minister onder Felipe Gonzalez en voorzitter van het Europees Parlement tussen 2004 en 2007. Zijn benoeming lijkt op een geruststellend signaal richting EU maar Borrell is een anti-independencia predikant. De afgelopen jaren was hij een graag geziene gast in de media om duiding te geven bij halve waarheden van de nationalisten. Ook op bijeenkomsten van het anti-onafhankelijkheidsplatform Societat Civil Catalana mocht hij geregeld het spreekgestoelte bestijgen. De Catalaanse politica Meritxell Batet krijgt een andere sleutelportefeuille in de nieuwe regering: minister van Terrritoriale Administratie. Zij krijgt de moeilijke missie om een compromis te sluiten tussen de Spaanse grondwet en de verzuchtingen van de Catalaanse nationalisten: erkenning van de Catalaanse taal en een financieel pact à la Baskenland dat wordt vastgelegd in een nieuw statuut voor Catalonië plus een legaal onafhankelijkheidsreferendum.

Josep Borrell tijdens een manifestatie van de Societat Civil Catalana.

Spanjaarden die vanaf morgen nog een glimp van een levensechte dinosaurus op hun televisiescherm hopen op te vangen, zullen een bioscoopkaartje moeten kopen voor Jurassic World. Het exemplaar van Mariano’s World is niet meer. Rajoy nam vandaag een heel on-Rajoyaanse beslissing. Hij nam ontslag als partijleider en laat de hervorming van de Partido Popular over aan zijn opvolger. Als de socialisten nu willen erkennen dat een groot percentage van Catalonië zich onbegrepen voelt door Spanje en de nationalisten nemen wat afstand van hun symboliek komt er licht aan het einde van de tunnel.

Catalonië: het jaar nul

Beste Mr Rajoy, uw collega’s van de Partido Popular en de dames en heren van Ciudadanos,

Al maanden lang hoor ik u tot vervelens toe verkondigen dat de grondwet de basis is van de democratie, naar aanleiding van de politieke crisis in Catalonië. Spanje is volgens u een democratisch land omdat het zijn wetten respecteert. Hoe meer u diezelfde plaat oplegt, hoe minder ik u geloof en hoe meer ik er van overtuigd bent dat u als politicus zwaar door de mand valt.  Waarom hoor ik  u nooit zeggen dat de basis van de grondwet de democratie is ? Is het omdat uw grondwet vatbaar is voor interpretatie dat er nog geen enkele Partido Popular politicus achter de tralies zit (ook niet in voorarrest) voor een van de talrijke gerechtelijke onderzoeken naar de onfrisse zaken waarin uw partij  uitblinkt ?

Die grondwet waar u zoveel waarde aan hecht is 40 jaar oud en is dringend toe aan groot onderhoud. Het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum heeft aangetoond dat de Spaanse wetgeving op zijn eigen post-dictatoriale limieten is gebotst. Doordat het Franco regime over de schouder meekeek bij het opstellen van de democratische constitutie zit die vol met erfenissen die niet compatibel zijn met het Europees Hof van de Rechten van de Mens en bepaalde artikels van de Verenigde Naties.

Roepen aan de voordeur van de Europese woestijn. Op de steun van de Europese Unie kan u rekenen want die stelt uw grondwet boven alles wegens een “interne aangelegenheid”.

In 2010 herleidde het Hooggerechtshof het door u aangevochten nieuwe statuut voor Catalonië tot een flauw afkooksel van het origineel. Dit veroorzaakte een nationalistische aardschok die nu nog natrilt. Ruim een jaar later werd u voor de eerste keer premier en hebt u zich nooit afgevraagd waarom La Diada (de Catalaanse feestdag) sinds 2010 steeds meer in onafhankelijkheidsvlaggen gehulde Catalanen op de been bracht in Barcelona op 11 september. Omdat u doof bleef voor de Catalaanse verzuchtingen was er op 9 november 2014 een informeel onafhankelijkheidsreferendum. Nog had u de boodschap niet begrepen want toen Carles Puigdemont op 10 januari 2016 de fakkel overnam, aan het hoofd van de Catalaanse regering, verklaarde hij het proces naar de onafhankelijkheid geopend als ultieme poging om tot een dialoog met u te komen. Politieke tegenvoorstellen van uw kant bleven uit en u verkoos de escalatie.

Geen haar op uw hoofd denkt er aan om d.m.v. een positief, politiek overleg uit de Catalaanse impasse te geraken. Als een op wraak beluste kasteelheer in een ivoren toren verbergt u zich met uw zwakke minderheidsregering achter rechters en politie om het Catalaanse nationalisme te verslaan. U ziet niet in dat ook anti-separatistische Catalanen op 1 oktober hun stem uitbrachten omdat ze het als hun democratisch recht beschouwden. Meer zelfs, velen van hen die zich niet hadden voorgenomen om te gaan stemmen, trokken uit verontwaardiging voor het politiegeweld aan de stembureaus toch de straat op en stemden “si”.

De teller staat nu op 9 politieke gevangenen

De van de pot gerukte beslissing van het Hooggerechtshof om nog 5 Catalaanse beeldenstormers in voorlopige hechtenis te plaatsen zonder borgstelling is een nieuwe vernedering aan het adres van miljoenen Catalanen . Hiermee heeft u het Catalaanse slachtoffercomplex brandstof gegeven voor minstens de volgende twee decennia. Het brengt ons ook weer een stap verder van de normaliteit die u had gehoopt te recupereren door het afzetten van de Catalaanse regering en de vervroegde regionale verkiezingen van 21 december. De ondertussen 9 Catalanen in voorhechtenis weer op vrije voeten laten en de terugkeer van de politici in ballingschap uit Zwitserland, Schotland en België : dàt zou pas het begin het begin zijn van de terugkeer naar de normaliteit. Of bent u van plan om de 3 miljoen Catalanen die separatistisch hebben gestemd ook op te pakken ?

Uw minister van Buitenlandse Zaken bekende vorige week dat het voortdurend internationaal onder de aandacht brengen van de politieke crisis door de Catalaanse ballingen voor nervositeit zorgt in uw regering. Is het daarom dat u de Spaanse geheime dienst Puigdemont liet schaduwen in Finland ? Is het omdat Duitsland in zijn wetgeving rebellie strenger bestraft dan België dat Puigdemont net over de grens met Denemarken werd gearresteerd ? In het land van Angela Merkel, uw belangrijkste bondgenoot in de Europese Volkspartij. Drie jaar geleden, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis, verkondigde Merkel nochtans dat de universele mensenrechten onlosmakelijk verbonden zijn met Europa en zijn geschiedenis.

In het geval het Duitse gerecht Puigdemont aan u overlevert, loert er nog een gerechtelijk addertje onder het gras. Aangezien u zich verstopt achter rechters moet u niet verwonderd zijn dat uw Catalaanse tegenstanders u met dezelfde wapens te lijf gaan. Misschien ligt het aan uw onbestaande talenkennis (ook daarin bent u een van de kneusjes van de Europese klas) dat u hierop nog niet heeft gereageerd, maar de Verenigde Naties zijn aan het meekijken in uw interne keuken. Puigdemont nam op 1 maart de Britse topadvocaat Ben Emmerson onder de arm om klacht neer te leggen bij het Mensenrechten Comité van de Verenigde Naties. Emmerson ziet de rechten van zijn cliënt op politieke deelname, vrije samenkomst en vereniging en vrijheid van expressie en opinie geschonden. Hij klaagt ook het gebrek aan scheiding van machten aan en uw strategie om de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging en haar vertegenwoordigers af te schrikken.

Zopas heeft hetzelfde Comité van de VN een resolutie uitgevaardigd waarin het stelt dat Jordi Sànchez, de gevangen gezette leider van de burgerbeweging ANC, zijn recht op uitoefening van een politiek ambt moet gevrijwaard blijven. Zijn advocaat heeft de resolutie ondertussen voorgelegd aan onderzoeksrechter Llarenas.

U ziet, vroeg of laat zal u toch eens rond de tafel moeten gaan zitten met die Catalanen.

Klacht van Puigdemont bij het Comité van de Mensenrechten van de VN

 

 

 

 

Waarom mag Rajoy van Europa blijven aanmodderen ?

Guy Verhofstadt uitte in de onderstaande tweet zijn twijfels over de vlucht van de afgezette Catalaanse minister-president Carles Puigdemont naar de hoofdstad van Europa. In april hield Verhofstadt in het Europees Parlement een bevlogen speech tegen de Hongaarse premier Viktor Orban en zijn dictatoriale, anti-Europese regering. Welke bezwaren kan een democraat en een pleitbezorger van de Europese Unie dan hebben tegen de afgezette leider van een pro-Europese regio die naar Brussel komt om  Europese bemiddeling te vragen in het Spaans-Catalaanse conflict ? Veel Spanjaarden zien dit als de enige mogelijke manier om de dialoog tussen Barcelona en Madrid te hervatten. Spaans premier Rajoy is geen politicus maar een bureaucraat uit een Gallicische familie van rechters. Gedurende heel zijn politieke carrière bestond zijn strategie uit afwachten om zo zijn opponenten in het initatief te dwingen en daarna de grondwet te consulteren, zijn perpetuum mobile. Het is bijna onmogelijk om niet tot de conclusie te komen dat voor de Partido Popular artikel 155 goedkeuren altijd het enige, en niet het ultieme, middel was om politiek orde op zaken te stellen in Catalonië. Over de tactiek van Puigdemont en zijn regering om de Catalaanse verzuchtingen tot de rand van de illegaliteit te drijven valt ook veel te zeggen maar er restte geen andere manier meer om het debat open te trekken. Dat is hem meer dan gelukt zonder geweld en met democratische middelen. In Catalonië regeert er momenteel geen chaos en vernieling Mr Verhofstadt. De mensen hunkeren alleen maar naar dialoog met Madrid.

Puigdemont en Bobbie op zoek naar internationale bemiddeling

In een democratie betekent politiek overtuigen, onderhandelen en compromissen sluiten. In een autoritaire staat is politiek bedrijven gelijk aan de wet opleggen. In het geval van Spanje hebben we het dan over een grondwet die in 1978 tot stand kwam, drie jaar na de dood van dictator Franco. Gedurende die drie jaren keken het oude regime en de militairen over de schouder mee of alle punten en komma’s in de democratische Constitutie voldeden aan Franco’s idealen zoals de onlosmakelijke eenheid van Spanje. De Partido Popular is de rechtstreekse opvolger van de Alianza Popular uit de Franco periode. Ook toen de socialisten het voor het zeggen hadden, waakten de PP over de letter van de grondwet en het bedekken van het onzalige verleden. Toen de populaire onderzoeksrechter en mensenrechtenverdediger Baltasar Garzón in 2009 schendingen van de mensenrechten onder Franco onder de loupe wilde nemen, kreeg hij rechts Spanje over zich heen. Uiteindelijk werd hij onder politieke en rechterlijke druk afgezet als rechter wegens misbruik van zijn ambt. De roep om hetzelfde fiscale pact als Baskenland is al sinds het begin van de terugkeer naar de democratie een Catalaanse wens. In 2006 onderhandelde de linksgroene Catalaanse regering met de socialistische Spaanse regering van Zapatero een verbeterd statuut voor Catalonië. Daarin werd vastgelegd dat Catalonië een natie was en dat het op lange termijn meer fiscale autonomie kon krijgen. De Partido Popular reageerde furieus en legde tegen beter weten in de eerste steen van het nu uit de hand gelopen conflict tussen Madrid en Barcelona. De partij organiseerde een grootschalige petitie en trok met oppositieleider Rajoy op kop naar het Grondwettelijk Hof om het nieuwe statuut ongrondwettelijk te laten verklaren. In 2010 maakte het Hof de tekst verteerbaar voor de Partido Popular door er de scherpe kantjes uit te verwijderen. Vooral het schrappen van de term “natie” hakte er bij de Catalanen fel in. Net daarna bereikte La Roja, het Spaanse nationale voetbalteam, de finale van het WK in Zuid Afrika. Verschillende van mijn Catalaanse vrienden weigerden om naar de match te kijken.

Een jaar later verlieten de socialisten het economisch zinkende Spaanse schip en gaven de fakkel door aan de eerste regering Rajoy. De hoge werkloosheid en drastische besparingspolitiek veroorzaakten nog meer separatistische hoogconjunctuur in Catalonië. In Barcelona werd er steeds luider over een onafhankelijkheidsreferendum gepraat omdat Rajoy de hete Catalaanse aardappel voor zich uit bleef schuiven. Terwijl Québec en Schotland wel via een referendum mochten stemmen over hun onafhankelijkheid (2x stemde een meerderheid tegen) bleef Madrid doof. Ondertussen is Rajoy aan zijn tweede ambtstermijn bezig met een minderheidsregering waarin opnieuw alleen de Partido Popular zetelt met goedkeuring van enkele oppositiepartijen. Het is de zwakste Spaanse regering sinds de dood van Franco. Niet alleen wegens zijn gebrek aan een parlementaire meerderheid maar vooral door de alomtegenwoordige corruptieschandalen waarin de PP is verwikkeld. Enkele ministers zijn hierdoor al moeten aftreden maar Rajoy die de afgelopen maanden in twee verschillende onderzoeken voor de rechter is moeten verschijnen, blijft aan boord. Zijn enige commentaar hieromtrent is dat hij het volste vertrouwen heeft in de werking van het gerecht. In andere Europese landen zou het regeringshoofd al lang afgetreden zijn. De Catalaanse onruststokers, waar Puigdemonts partij PDeCat ook verwikkeld is in onfrisse zaken, zijn de welgekomen bliksemafleider voor Rajoy en co.

Vlaamse Leeuw en Estelada tijdens manifestatie in Terrassa, de 3e grootste stad van Catalonië. De socialistische burgemeester nam er ontslag uit protest tegen de steun van de Socialistische Partij aan de uitvoering van artikel 155.

Toch blijft de PP volgens recente peilingen de grootste partij in Spanje. Het is een mysterie dat een land dat op vele vlakken een toonbeeld is van moderniteit en zich tolerant opstelt ten opzichte van homoseksualiteit en immigratie er blijft voor kiezen om bestuurd te worden door een bende delinquenten met een primitieve visie op democratie. Na ondertussen meer dan 10 jaar in Catalonië te hebben gewoond, is de heilige drievuldigheid van Paul Jambers in verband met de Catalanen me eindelijk duidelijk geworden. “Wie zijn ze, wat doen ze, wat drijft hen ?” Er zijn er ontegensprekelijk die zich wentelen in een slachtoffercomplex en een oubollig aandoende vorm van 19e eeuws nationalisme. Dat zijn de Catalanen waarover in de rest van Spanje grappen worden gemaakt en die als ze vernemen dat je Vlaming bent zich geroepen voelen om weer eens uit de doeken te doen welk onrecht ze moeten ondergaan en wat hen verschillend maakt van Spanje. De meerderheid van  de Catalaanse bevolking heeft echter een pragmatische houding. Wat de Partido Popular niet begrijpt, is dat velen uit die groep de afgelopen jaren ook hun stem zijn beginnen uitbrengen op separatistische partijen omdat ze geen deel meer willen uitmaken van het Spanje waar de PP voor staat. Wat de PP ook niet snapt, is dat het artikel 155 het Catalaanse nationalisme niet zal overwinnen maar alleen maar aanwakkert. Carmen Lamela, de rechter die het onderzoek naar het illegale referendum van 1 oktober leidt, heeft de ex-regeringsleden die in Spanje zijn gebleven ondertussen in de gevangenis geplaatst. Jordi Sànchez en Jordi Cuixart, de leiders van de onafhankelijkheidsbewegingen Assemblea Nacional de Catalunya en Òmnium Cultural, ondergingen al eerder hetzelfde lot. Het is niet door martelaars te maken dat je een politieke ruzie wint. De eerste electorale peilingen voor de regionale verkiezingen van 21 december staven dit alvast. De nationalisten blijven wellicht hun meerderheid behouden. En wat dan ? Zal het voor interpretatie vatbare artikel 155 dan nog van kracht blijven omdat de verkiezingen niet de gewenste uitslag hebben gebracht voor Madrid ?

De Jordis. Politieke gevangenen van de Spaanse Staat.

Hoe lang kan je trouwens mensen gevangen houden wegens “rebellie” en “opruiing” in een democratisch land ? Het internationaal recht heeft hierover een andere mening dan het Spaanse gerecht. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een separatische politieke overtuiging niet illegaal en volgens de Verenigde Naties kan Spanje niet zomaar de autonomie van Catalonië intrekken. Artikel 1 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten erkent de zelfbeschikking. Die is door Spanje aan Catalonië toegekend in de vorm van autonomie en kan niet in een handomdraai worden ongedaan gemaakt. Gefundenes Fressen voor kuitenbijter en scepticus van het Spaanse rechtssysteem: Paul Bekaert, de West-Vlaamse advocaat van Carles Puigdemont en vier van zijn consellers (ministers). Het Europa der naties i.p.v. het Europa der volkeren ? De EU is onbezonnen als het de Catalaanse crisis blijft afdoen als een interne Spaanse aangelegenheid. Voor die suffe diplomatieke houding heeft de EU al een hoge prijs betaald: de Brexit.

Video van Òmnium Cultural