Zakkenroller: nog niet meteen een knelpuntberoep in wording in Barcelona

Een stad met 9 Unesco Werelderfgoed monumenten en een aangenaam mediterraan klimaat. Daar komt nogal wat volk op af. Hapklare brokken voor het leger gauwdieven in de met overtoerisme kampende Catalaanse hoofdstad. Dweilen met de kraan open voor de arm der wet en privé veiligheidsfirma’s met dank aan de incoherente wetgeving.

De busterminal Estació Nord: een van de hotspots van de zakkenrollers. Als er een bus met Ryanair passagiers van de luchthaven van Girona binnenrijdt, liggen de dieven op vinkenslag. Je even omdraaien omdat iemand op je schouder tikt, is voldoende om je handbagage in het luchtledige te zien verdwijnen. Een privé bewaker die een pickpocket op heterdaad betrapt en tegen de grond werkt, zit langer in het aanpalende politiekantoor dan de zakkenroller.

De dief wordt administratief aangehouden voor wat papierwerk als hij niet voor de twintigste keer wordt betrapt. De veiligheidsagent is met handen en voeten gebonden aan hoe hij mag reageren op diefstal. In het ergste geval kan hij zelfs beschuldigd worden van ontvoering. De dief weet dat hij niets hoeft te vrezen zolang hij geen geweld gebruikt tegen zijn slachtoffer en de buit niet meer dan 400€ bedraagt. De mogelijke boete betaalt hij gewoon met de opbrengst van een nieuwe diefstal.

Carolina van de Dienst van Toerisme bij het standbeeld van Columbus aan het begin van de Ramblas: “We zien iedere dag dezelfde gezichten rondhangen. De meesten komen uit Oost-Europa. Vooral vrouwen. Ook opvallend veel kinderen. Het zijn echte professionals die zakkenrollerij als hun job beschouwen. Sommigen nemen zelfs de taxi om te komen “werken”. Onlangs vroeg een van mijn collega’s aan een van de dievegges waarom ze haar een tijd niet had gezien. Ze antwoordde dat ze het even in Madrid had geprobeerd maar dat er daar niet genoeg werk is”.

Het gevoel van straffeloosheid trekt daarom ook meer gespecialiseerde bendes aan die er niet voor terugdeinzen om indien nodig wel geweld te gebruiken. Onlangs rolde de Catalaanse politie een Algerijnse bende op die toeristen hardhandig beroofde van luxe-horloges. Een ander nieuw fenomeen is de minderjarige Noord-Afrikaanse vluchtelingen die niet in een opvangtehuis wonen maar in geïmproviseerde bouwsels in het groen van Montjuïc of in kraakpanden. Zij gaan soms in groep een onschuldig uitziend slachtoffer te lijf om hem te beroven van in het oog springende waardevolle bezittingen.

De afgelopen weken waren er teveel spraakmakende incidenten om nog van toeval te kunnen spreken. Een diplomaat van de Zuid-Koreaanse regering stierf als gevolg van een schedeltrauma toen hij op weg naar zijn hotel gewelddadig werd overvallen, duizenden euro’s van de Qatarese koninklijke familie werden in Hollywood stijl gestolen in een luxehotel langs Passeig de Gràcia, een oude man kreeg een hartaanval tijdens een poging om zijn luxehorloge te stelen en een veiligheidsagent die probeerde om een diefstal te verijdelen werd neergestoken.

Ada Colau, die net aan haar tweede ambtstermijn als burgemeester is begonnen, beseft dat het zo niet meer verder kan. Diefstal vertegenwoordigt 90% van de delicten in Barcelona. Door een uitspraak van het Spaanse Hooggerechtshof is recidivisme geen bezwarend feit meer voor gauwdiefstal. Daardoor verleggen nog meer zakkenrollers van alle uithoeken van Europa hun werkterrein naar de Catalaanse hoofdstad omdat de indruk heerst dat zakkenrollerij oogluikend wordt toegestaan.

Afgelopen maand mei richtten enkele Barcelonezen daarom de burgerpatrouille ROAR (Residents Organisation Against Robbery) op. De groep vrijwilligers doorkruist de metro gewapend met een fluitje en een plakkaat waarop in verschillende talen wordt gewaarschuwd voor pickpockets. Als ze er in het oog krijgen, blazen ze op hun fluitje en lopen ze achter de dieven aan totdat die uit het metrostation weglopen. Hun enige doel is om zo snel mogelijk een wetswijziging er door te krijgen die zakkenrollerij harder bestraft.

Gezocht: een nieuwe identiteit voor de Ramblas

De 1,2 kilometer lange boulevard van transportknooppunt Plaza Catalunya tot het standbeeld van Columbus aan de zee is het exponent in het kwadraat van het ontspoorde massatoerisme in Barcelona sinds het succeseffect van de Olympische Spelen in 1992. Wie tegenwoordig de Ramblas afloopt, waant zich op de dijk van Blankenberge.

Het oude, emblematisch karakter van de Ramblas is verwaterd in een hoogfeest van de grootste gemene deler. Souvenirwinkels (veelal van Pakistaanse eigenaars) die er in slagen om zelfs Mexicaanse sombreros door de strot van de toeristen te rammen, straatartiesten, overprijsde restaurants die zich aanpassen aan de noordelijke eeturen en steevast met sangria en paella uit de supermarkt op het menu, krantenkiosken met buitenlands rioolpers aanbod, Engelse en Ierse pubs met Premier League wedstrijden op plasmaschermen, bloemenstalletjes en hotels en toeristenflats in alle soorten en maten. De meest onschuldig ogende toeristen die blijven stilstaan om een blik te werpen op een etalage of een restaurantmenu veranderen in een gedroomde prooi van de talrijke zakkenrollers, bedelaars en Roma zigeunervrouwen die je opdringerig een roos willen opspelden en terwijl je kleingeld zoekt ongemerkt bankbriefjes uit je portefeuille vissen. Nog een moeilijk uit te roeien vorm van oplichterij zijn de balletje-balletje Balkan bendes die ondanks hun slecht geacteerde show er blijven in slagen om goedgelovigen geld af te troggelen.

 

’s Avonds nemen de Afrikaanse hoertjes het territorium over. Die klussen ook bij als pickpocket. Ettelijke mannelijke toerist is, na een avondwandeling langs de Ramblas, op zijn hotelkamer tot de onaangename vaststelling gekomen dat zijn portefeuille of telefoon was verdwenen, nadat hij onaangevraagd werd bepoteld door een Afrikaanse dame van lichte zeden. Tijdens het weekend zie je tijdens de nachtelijke uren ook veel kortgerokte, wit gekleurde benen over de Ramblas flaneren-strompelen-drentelen. Luidruchtige Britse jongedames op “hen party” weekend. Vooral in Groot Brittannië slaat Barcelona aan als uitgelezen bestemming voor vrijgezellen weekends. Wie dorst heeft, kan terecht bij de alomaanwezige Pakistani die 1€ blikken bier en frisdrank verkopen. Hun voorraad verstoppen ze onder riooldeksels en in dubbele bodems van openbare vuilnisbakken.

Omdat voor de meeste mensen de Ramblas het synoniem zijn van Barcelona namen op 28 januari honderden betogers de Ramblas in om te protesteren tegen de uitverkoop van de stad. Het toeristische succes staat immers in schril contrast met de noden van Barcelona: maatregelen tegen de opnieuw toenemende speculatie op de immobiliënmarkt, herinvulling van de publieke ruimte, toegankelijke cultuurinitiatieven, ecologisch openbaar vervoer en herwaardering van de kleinhandel. Het linkse stadsbestuur van burgemeester en ex-sociaal activiste Ada Colau kan je bezwaarlijk beschuldigen van gebrek aan dadendrang als het op deze thema’s aankomt. Uitgerekend de dag voor het protest keurde het stadsbestuur een plan goed tegen de opening van nieuwe hotels in het stadscentrum. In de buitenwijken is een lichte groei van toeristische accommodatie wel nog toegelaten.

Het huidige bewind beseft dat de uitwassen van het massatoerisme Barcelona kapot maken en dat de Catalaanse hoofdstad zijn status van hippe en cultureel relevante stad daardoor kwijt is geraakt. Begin deze maand presenteerde het stadhuis een internationale wedstrijd voor een heraanleg van de Ramblas. Volgens Janet Sanz, de schepen onder wiens bevoegdheden ook de Ramblas vallen, is het probleem niet dat er toeristen afkomen op de bekendste straat van de stad, het probleem is dat er bijna alleen maar toeristen te bespeuren zijn. 80% van de 30 miljoen bezoekers die Barcelona jaarlijks over de vloer krijgt, passeert langs de Ramblas waar slechts nog een duizendtal inwoners zijn gedomicilieerd. Het is de bedoeling om de Barcelonezen terug naar de Ramblas te lokken. Een team van architecten, ingenieurs, sociologen en economen zal de verschillende voorstellen van de deelnemers aan de wedstrijd beoordelen. Tegen de herfst van 2018 moet vervolgens een definitief project op papier staan om begin 2019 te kunnen aanvangen met de heraanleg.