“Er zit niets anders op dan 26 miljoen klootzakken neer te schieten”. “De Spaanse samenleving is verdeeld en de goeden zijn laffer dan de slechten. Er rest ons geen andere keuze dan de geschiedenis te herhalen”. “Spijtig dat ik geen bommenwerpers meer kan sturen om die verdomde ANC (Catalaanse organisatie die streeft naar een onafhankelijke Catalaanse staat) plat te leggen…” Het zijn geen woorden die uit een of ander extreemrechts obscuur chatgroepje van het internet zijn geplukt.
Begin december bracht de Spaanse online krant Infolibre aan het licht dat gepensioneerde generaals, kolonels en kapiteins van de Spaanse luchtmacht, in de Whatsapp groep XIX, openlijk hun heimwee naar dictator Franco uiten. XIX refereert naar de lichting van de Luchtvaartacademie die in 1964 afstudeerde. Een van de meest actieve leden van de groep is generaal Francisco Beca. Van zijn telefoon kwam de oproep om 26 miljoen foute Spanjaarden neer te knallen.
Verschillende leden van de groep ondertekenden een brief die in november naar koning Felipe VI werd gestuurd. Samen met 70 andere militaire gezagshebbers op rust uitten ze daarin hun bezorgdheid over de linkse coalitieregering van Pedro Sánchez. Een regering van sociaal-communisten gesteund door separatisten en ETA die ze als een bedreiging beschouwen voor de natie.
Gepensioneerd luitenant-kolonel en ex-lid van de Whatsapp groep José Ignacio Dominguez: «Het zijn geen monarchisten noch constitutionalisten maar franquisten die niet alleen de dictatuur van weleer verdedigen maar ook die van de toekomst. Ze dromen van een nieuwe militaire staatsgreep om orde op zaken te stellen» … «Het groepje werd vriendschappelijk opgericht om met de oude collega’s in contact te blijven maar het is met de tijd uitgegroeid tot de appendix van Vox (extreemrechtse partij)».
Hun discours van de overwinnaars van de Spaanse burgeroorlog sluit aan op de verwijten van de hele rechterzijde aan het adres van de regering Sánchez. Het verhaal van de onwettige regering die Spanje wil verdelen en omvormen tot een dictatuur zoals in Cuba, Nicaragua en Venezuela. Vox herhaalt dit tot vervelens toe onomfloerst, de Partido Popular doet hetzelfde maar met meer bedekte, populistische termen. Niet omdat ze dat zelf geloven maar in een poging om de Vox kiezers terug te lokken naar het grootste rechtse bastion.
Sinds het tweepartijenstelsel van Partido Popular en de socialistische PSOE is doorbroken, kan geen enkele van de grote twee nog alleen regeren. Daarvoor hebben ze een coalitiepartner nodig en de steun van regionale partijen, waaronder Baskische en Catalaanse, zoals het geval is met de huidige coalitieregering van PSOE en Unidas Podemos. Een doorn in het oog van de Partido Popular want zolang Vox hen voor de voeten loopt, kan rechts onmogelijk pacten sluiten met regionale partijen die zich willen afscheuren van Spanje.
Ondertussen loopt er een gerechtelijk onderzoek naar de inhoud van het Whatsapp groepje. Er wordt nagegaan of er in de gesprekken werd aangezet tot een staatsgreep en haatmisdrijven en inbreuken op de Ley de Memoria Histórica. Dit wetsartikel erkent alle slachtoffers van de Spaanse burgeroorlog, voorziet rechten voor de slachtoffers en nakomelingen van slachtoffers van de burgeroorlog en de dictatuur van Franco, en het veroordeelt ook formeel het Franco regime. Macarena Olona, de parlementaire woordvoerster van Vox, noemt het onderzoek ronduit communisme.
Afgelopen week was het 45 jaar geleden (20 november 1975) dat de Spaanse dictator Franco zijn laatste adem uitblies. Volgens de grondwet die daarop volgde, leven de Spanjaarden sindsdien in een rechtsstaat met scheiding der machten, recht op vrije meningsuiting, stemrecht en ook politieke en syndicale organisaties zijn toegelaten zoals het een normale democratie betaamt. Waarom zijn het echter altijd zij die om ter luidst “leve de koning”, “leve de grondwet” en “leve Spanje” roepen die benadrukken dat Spanje een geconsolideerde modeldemocratie is ?
José Maria Aznar
Mocht de Spaans politiek een metafoor zijn van de Muppet show dan was ex-premier Aznar Statler en Waldorf in één persoon. De achterhoede stokebrand van de conservatieve Partido Popular noemde vorige week huidig socialistisch premier Pedro Sánchez een nutteloze dwaas, in een interview met het economisch dagblad Expansión. Als een voormalig eerste minister zonder enige schroom zulke woorden in de mond neemt, is er iets grondig rot ter hoogte van de fundamenten van de Spaanse staat.
Volgens Aznar bevindt het land zich in een zeer gevaarlijke situatie van politieke, sociale en economische achteruitgang. De socialistische partij PSOE is volgens hem een platform voor de linkse, republikeinse coalitiepartner Unidos Podemos waardoor het constitutionele model van Spanje in gevaar is. “Het uiteindelijke doel is om de grondwet en monarchie te delegitimeren en een populistisch, autoritair regime te creëren met een planeconomie. Zonder monarchie kan er geen grondwet bestaan en zonder koning is er geen harmonie in de samenleving”.
Aznar zegt onomwonden wat hij voor de opkomst van de extreemrechtse partij Vox alleen maar durfde denken. Zijn racune ten opzichte van Unidos Podemos, de doorn in het oog van rechts Spanje, voert ons terug naar de hoogspanning aan de vooravond van de Spaanse burgeroorlog in de jaren dertig van vorige eeuw. Nog een geluk dat Aznars griezelige snorretje van weleer is verdwenen. De fratsen van ex-koning Juan Carlos I voeden rechtse hersenschimmen over heimwee van links Spanje naar een republiek zoals net voor de burgeroorlog.
Juan Carlos I
Rekeningen met zwart geld in Zwitserland via fictieve bedrijven en stromannen, donaties van miljonairs en ondemocratische regimes uit het Midden Oosten, zwarte kredietkaarten,… Sinds de voormalige koning Juan Carlos I zijn ex-minnares Corinna Larsen uit de biecht heeft gepraat, is de ooit zo populaire koning met de noorderzon verdwenen richting Verenigde Arabische Emiraten, op de vlucht voor verschillende gerechtelijke onderzoeken. Niet ontoevallig naar een bevriend land dat geen uitleveringsakkoorden heeft met Spanje.
Nooit is een hedendaagse monarch zo bruusk van zijn voetstuk gevallen als de nationale held Juan Carlos I. De door Franco als zijn opvolger aangeduide koning stippelde het pad uit voor de terugkeer naar de democratie. Zijn eerste minister Adolfo Suárez ontmijnde tijdens die overgansperiode de wens van de socialisten om van Spanje opnieuw een republiek te maken. De nieuwe grondwet voorzag een amnestiewet die gratie gaf aan zowel de politieke gevangenen van het Franco bewind als aan de misdaden van de tirannie. In de grondwet staan er nog veel meer artikels die aantonen dat de constitutie gefundeerd is op de erfenis van de dictatuur.
Juan Carlos I met een cadeautje van de ex-president van Kazachstan
De koning heeft nooit de schendingen van de mensenrechten tijdens de Franco dictatuur veroordeeld. De Partido Popular, de erfgenaam van de aan Franco gerelateerde partij Alianza Popular, evenmin. De monarchie is de connectie met de economische machthebbers van de Franco periode. Een essentiële schakel in de Spaanse Deep State die er niet voor terugdeinst om bewijzen van corruptie te laten verdwijnen en dissidente stemmen zwart te maken. De opeenvolgende regeringen (waaronder de socialisten) en de Spaanse geheime dienst zorgden er als lakeien voor dat de deksels van de beerputten van het paleis toebleven. De Borbón clan bouwde tijdens het koningschap van Juan Carlos niet meer en niet minder dan een maffiagetint netwerk uit om een gigantisch fortuin te vergaren.
Alles is de schuld van links
De wervelstorm waarin de Spaanse monarchie zich bevindt, wordt volgens de Partido Popular, Vox en de conservatieve media georkestreerd door Unidos Podemos. Rechts houdt niet op met benadrukken dat niemand schuldig is totdat het tegendeel is bewezen. De verdiensten van Juan Carlos I voor de Spaanse democratie kunnen niet genoeg worden benadrukt. Alles is toegelaten om de bevolking te overtuigen dat duistere rode krachten het staatsmodel willen omvergooien.
Zoals de verbale acrobatie van Partido Popular voorzitter Pablo Casado in een recent radio interview aantoont. Volgens hem is het een onomstotelijk gegeven dat de huidige koning Felipe VI door het gros van de Spanjaarden is verkozen omdat in het grondwetsreferendum van 1978 de monarchie al was vastgelegd. Unidos Podemos kopstukken Pablo Iglesias en Alberto Garzón zijn volgens Casado niet door een meerderheid verkozen en zijn daardoor dus illegitieme leden van de nationale regering.
Sinds Juan Carlos zich in het verborgene heeft teruggetrokken, is er al twee maal campagne gevoerd om zijn imago en dat van het koningshuis op te poetsen. Een totaal van 30 ex-ministers (ook socialistische) en een 40-tal andere politieke notabelen tekende een manifest waarin wordt benadrukt dat zijn inspanningen voor de democratie en de natie van onschatbare waarde zijn. Ook een groep bekende Spanjaarden nam een video op waarin Juan Carlos zijn opofferingen voor het vaderland werden bejubeld. Het reflecteert de bedenkelijke kwaliteit van het Spaanse democratisch bestel. Het verzoek van Unidos Podemos en enkele regionale partijen om een parlementaire onderzoekscommissie op te richten werd tot 2 keer toe afgewezen.
Het ETA symptoom
De Baskische terroristische afscheidingsorganisatie ETA heeft zichzelf op 20 oktober 2011 ontbonden maar toch dient het nog als stok om links mee te slaan. Als in het nationaal parlement het drieletterwoord ETA, verpakt in kromme redeneringen, weer eens van het spreekgestoelte van de rechtse partijen rolt, is het een symptoom dat er politieke verandering in de lucht hangt die de Partido Popular, Vox of Ciudadanos niet bevalt. De eerste linkse coalitieregering in 80 jaar is in hun ogen even staatsgevaarlijk als de ETA zaliger.
Afgelopen week trok rechts opnieuw de ETA trukendoos open omdat de links-nationalistische Baskische partij Bildu de Spaanse begroting mee zal goedkeuren. Bildu is de opvolger van de verboden partij Batasuna, indertijd beschouwd als de politieke arm van ETA. Bildu eist nochtans van zijn militanten dat ze schriftelijk alle vormen van geweld afwijzen en om het even welke inbreuk op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het staat niet alleen in de statuten van de partij, de parlementsleden van Bildu veroordelen ook publiekelijk de acties van ETA.
Waar wachten de Partido Popular en Vox dan nog op om de veroordeling van de misdaden van het Franco regime in hun statuten op te nemen ? Hun ETA obsessie heeft duidelijk niets te maken met waardigheid en verontwaardiging over de slachtoffers die de Baskische organisatie heeft gemaakt. Het dient politieke belangen. ETA is een van de middelen die de rechtse Ghostbusters gebruiken om linkse spoken uit het parlement te verdrijven. Bovendien worden “los rojos” (de rode) en Catalaanse en Baskische nationalisten over dezelfde kam gescheerd.
Tijd voor een tweede Transición
Tijdens de inauguratie van de coalitieregering PSOE – Unidos Podemos richtte Pablo Iglesias, de leider van Unidos Podemos en vice-premier, zich tot premier Sánchez met de woorden “ze gaan ons aanvallen op wie we zijn, niet op wat we doen”. Het is een indicatie van een democratie die gestructureerd is op de onderbouw van de Franco dictatuur. Geen modeldemocratie zoals de Partido Popular en koning Felipe VI tot vervelens toe blijven herhalen.
Zijn vader is in ballingschap vertrokken omdat hij verdwaald is geraakt in zijn eigen doolhof, het Hooggerechtshof sprak draconische straffen uit tegen de Catalaanse pro-onafhankelijkheid leiders, rappers en andere artiesten worden vervolgd door het gerecht omdat sommigen aanstoot namen aan hun werk, er lopen uitgebreide onderzoeken tegen corruptie bij politieke partijen (de Partido Popular op kop) en politieman op rust José Manuel Villarejo duikt op in de smeergeldaffaires van Juan Carlos I en spionage en zwartmakerij van politieke dissidenten. De scheiding van machten is onduidelijk en de rechtspraak schippert te dikwijls tussen onvoldoende gefundeerd en arbitrair.
Hoe het begon en hoe het eindigde
Niet alleen de harde aanpak van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum toont aan dat de grondwet de bijbel is waar de rechterkant van het politieke spectrum alles mee aftoetst i.p.v. politiek te bedrijven. Door de amnestiewet en de wet op het democratisch geheugen weten nog altijd duizenden Spanjaarden niet waar hun tijdens de dictatuur en de burgeroorlog verdwenen ouders of grootouders begraven liggen. De nog in leven zijnde folteraars genieten eeuwige amnestie. Volgens de Partido Popular is de eerste steen van harmonie in de samenleving gelegd tijdens La Transición (de overgang): de periode tussen de dood van Franco en de terugkeer naar de democratie. Massagraven openbreken en DNA op beenderen vergelijken, getuigt voor hen niet van vaderlandsliefde.
De straffeloosheid van het franquisme, de wens van de Catalanen, Basken en Galliciërs om over hun eigen toekomst te mogen beslissen, de medeplichtigheid van de conservatie media in het zwart maken van alles dat de verworvenheden van het Spaanse ancien régime bedreigt… Wanneer staat er een nieuwe politieke generatie op die verder kijkt dan de klassieke tegenstellingen, politiek op niveau bedrijft en Spanje door een tweede Transición stuurt ?
Op 8 maart vond in Madrid een feministische betoging plaats naar aanleiding van de dag van de vrouw. 120.000 mensen zakten toen af naar de Spaanse hoofdstad. Sinds het begin van de lockdown beschuldigt de oppositie de socialistische regering van PSOE en Unidos Podemos ervan om de manifestatie te hebben toegelaten wegens ideologische redenen. Nochtans was het toen al duidelijk dat het coronavirus aan een opmars bezig was in het land. Daarom loopt er een gerechtelijk onderzoek dat nagaat of de viroloog Fernando Simón en Minister van Volksgezondheid Salvador Illa aansprakelijk kunnen worden gesteld voor nalatigheid en achterhouden van informatie. Rechter Carmen Rodriguez Medel, afkomstig uit een Guardia Civil familie, baseert haar onderzoek o.a. op verslagen van de Guardia Civil.
De Guardia Civil manipuleerde in die verslagen de verklaring van een getuige om zo de regering te betichten. Fernando Grande-Marlaska, de Minister van Binnenlandse Zaken stuurde het hoofd van de Guardia Civil, kolonel Diego Pérez de los Cobos, daarom de laan uit. Officieel wegens “een gebrek aan vertrouwen”. Een dag later nam Laurentino Ceña, de nummer twee van de politie-eenheid, zelf ontslag. Nog een dag later volgde Fernando Santafé zijn voorbeeld. Hij werd beschouwd als de nummer drie van het korps. Daarmee hangt er oorlogsstemming in de lucht tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken, de Guardia Civil, justitie en de rechtse oppositie: kortom de franquistische Deep State versus de regering.
Ex-kolonel Pérez de los Cobos is de broer van een conservatieve rechter van het Grondwettelijk hof en zijn verleden leest niet als een onbeschreven reactionair blad. Zijn naam circuleert onder meer in de folteringszaak van ETA lid Kepa Urra na zijn arrestatie in januari 1992 door de Guardia Civil. Volgens getuigen zou de tiener Pérez de los Cobos zich op 23 februari 1981 ook hebben aangeboden als vrijwilliger bij de kazerne van de Guardia Civil in Yecla (Murcia), zijn geboortedorp, terwijl luitenant kolonel Antonio Tejero een staatsgreep probeerde te plegen in het Spaanse parlement. De vader van Pérez de los Cobos was militant van Fuerza Nueva, een extreemrechtse partij die ontstond na de dood van dictator Franco en in 1982 werd opgeheven.
Pérez de los Cobos in betere tijden
De ontslagen kolonel was in 2017 ook de eindverantwoordelijke van het Guardia Civil rapport i.v.m. het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum. Deze verslagen werden vorig jaar gebruikt tijdens het proces tegen de politieke en sociale leiders van het referendum. Op het proces verklaarde Pérez de los Cobos dat er op 1 oktober 2017 geen buitensporig geweld was gebruikt door de Guardia Civil en de Policía Nacional aan de stemkantoren. De beelden die heel de wereld rondgingen, spraken hem echter flagrant tegen. Het gemanipuleerde verslag van de betoging van 8 maart in Madrid bevestigt de partijdigheid van de rechtszaak: ook het rapport over het referendum was er een op bestelling en op het proces stonden Pérez de los Cobos zijn cynische, leugenachtige verklaringen in dienst van het hard maken van de beschuldiging van opruiing door de Catalaanse leiders.
Hoewel de terroristische Baskische afscheidingsorganisatie ETA zichzelf twee jaar geleden heeft ontbonden, is het de stok waarmee rechts Spanje blijft slaan wanneer de Partido Popular niet aan de macht is. Wie of wat niet in hun kraam past is een met heel veel korrels zout te nemen ETA-vriend, terrorist en crimineel. Tijdens de verhitte parlementsdebatten over de crisis bij de Guardia Civil was het weer zover. Minister Grande-Marlaska kreeg ook de ETA-zweep over zich heen. Uitgerekend hij die in een vorig leven als rechter ETA-leden naar de gevangenis heeft gestuurd, inclusief de Baskische politicus Arnaldo Otegi o.a. wegens de connectie tussen de inmiddels verboden partij Batasuna en ETA.
Cayetana Álvarez de Toledo, de binnen de partij omstreden woordvoerster van de PP fractie in het parlement, verweet vice-president Pablo Iglesias van Unidos Podemos de zoon te zijn van een terrorist en te behoren tot de aristocratie van de politieke misdaad. Iglesias had haar daarvoor in het halfrond ostentatief aangesproken met haar adelijke titel “markies”. Álvarez de Toledo haar uitspraak is een oude kwakkel van partijgenoot en Europarlementariër Herman Tertsch. Hij bracht de vader van Pablo Iglesias in een tweet in verband met de moord op een politie-inspecteur door de Antifacistische beweging FRAP in 1973. Tertsch werd hiervoor veroordeeld tot het betalen van 15.000€. Daarvoor had hij al eens 12.000€ moeten ophoesten omdat hij Iglesias’ grootvader een moordenaar had genoemd.
Cayetana Álvarez De Toledo versus Pablo Iglesias
De laster van Álvarez de Toledo zal opnieuw in een rechtbank eindigen want de vader van Pablo Iglesias heeft ondertussen klacht ingediend. Dat is slechts bijzaak. Het belangrijkste is dat de opdracht is volbracht. Het imago van Pablo Iglesias en Unidos Podemos is met haar in de media breed uitgesmeerde woorden nog eens besmeurd. Net zoals het extreemrechts VOX noemde ze Iglesias ook nog “een oplichter, communist, het paard van Troje van de democratie, de regeringsambassadeur van ETA, volgeling van de Iraanse ayatollahs, vriend van Nicolás Maduro, een Europese anamolie”. Ook de straatprotesten van de burgerij en de vervalste Guardia Civil rapporten dienen om de Spaanse Deep State verder aan de poten van de socialistische regering te laten zagen.
Sinds vorige week doolt een nieuw virus door de straten van Spanjes meest welstellende stadswijken. Het begon in de Madrileense wijk Salamanca, de buurt met het hoogste gemiddelde inkomen van de hoofdstad. Een blik op de verkiezingsresultaten van 2019 toont dat de meerderheid er stemde op het rechtste triumviraat Partido Popular, Vox en Ciudadanos. Idem in de welvarende stadsdelen Aravaca, Chamberí en Pinar de Chamartín waarnaar het virus snel uitzwermde. Het beestje kreeg de naam coronapijos (coronasnobs) en ook het synoniem cayetanos (bijnaam voor Madrileense parvenus) kwam de Spaanse Dikke Van Dale verrijken in deze coronatijden.
Gegoede burgers met een allergie voor alles dat progressief en rood is behalve het rood van hun geliefde Spaanse vlag. Getooid in de Spaanse kleuren en gewapend met potten en pannen, die normaal alleen door de handen van hun huispersoneel gaan, trekken ze iedere avond de straat op om kabaal te maken. De meesten dragen mondmaskers maar respecteren de sociale afstand niet. Ze zijn het kotsbeu om al twee maanden quarantaine bevelen te moeten slikken van een rode coalitieregering die hun privileges inperkt. Dikwijls bewonderaars van ex-dictator Franco die het beleid van de socialistische regering Sánchez dictatoriaal noemen. Eigen soort eerst. Eigen vrijheid eerst. De enige dictatuur die toegelaten is, is die van hen. Ook Opus Dei is in hun kringen kind aan huis.
Ze waren onzichtbaar tijdens de protesten tegen de besparingen in de publieke gezondheidszorg, tegen de speculatie op de immobiliënmarkt, tegen de politieke corruptieschandalen en tegen de Zwitserse bankrekeningen van Juan Carlos I. Velen van hen maken zelf rechtstreeks of onrechtstreeks deel uit van die zelfverrijkende kaste. Wat hen verenigt is niet de angst voor het coronavirus maar de afkeer van een regering die hen altijd zou moeten toebehoren. Zij mogen ongegeneerd betogen maar de feministische mars, naar aanleiding van de dag van de vrouw, op 8 maart in Madrid beschouwen ze als een katalysator van covid-19. Een betoging die de in hun ogen bolsjewistische regering nooit had mogen toelaten.
Het coronapijo virus brak uit toen de federale regering besloot dat Madrid, als nationale broeihaard van covid-19, nog niet klaar is voor versoepeling van de lockdown maatregelen. Isabel Díaz Ayuso, de Partido Popular presidente van de Madrileense regionale regering, had het over een politiek links complot. Ook conservatieve, invloedrijke kranten zoals La Razon, El Mundo en ABC zetten de samenzweringstheorie kracht bij. Elke aanleiding is verantwoord om de linkse regering ten val te brengen. Intussen hebben ook Valencia, Sevilla, Córdoba, Zaragoza, Salamanca, Valladolid en enkele andere grote steden het protestvirus over de vloer gekregen. Terwijl het in diezelfde steden aanschuiven is aan de voedselbanken schiet post-franquistisch Spanje in een Calimero kramp in de naam van de Spaanse vlag maar tegen het algemeen belang van Spanje in. Het economisch eigenbelang van hun Spanje boven de volksgezondheid.
Voor de tweede keer in twee jaar tijd heeft Catalonië een legioen oproerpolitie van de Guardia Civil en de Policia Nacional over de vloer. Deze keer niet om de Catalanen het stemmen te beletten tijdens een onafhankelijkheidsreferendum maar om een oogje in het zeil te houden na de juridische uitkomst van het referendum. 14 oktober 2019 staat vanaf nu in de annalen gegrift als de dag dat enkele Spaanse rechters een politieke twist nog meer in de richting van de loopgraven duwden. De vraag is wie er het meest schade heeft opgelopen de afgelopen twee jaar. De Spaanse reputatie of de Catalaanse zaak ?
Zijn de zware gevangenisstraffen die het Spaanse Hooggerechtshof gisteren heeft uitgesproken tegen de politici van de vorige Catalaanse deelregering en twee burgerleiders te wijten aan Catalaanse naïviteit, politieke onmacht of ijdele hoop in steun en sympathie van de EU ? De frontale botsing met de conservatieve, Spaans-nationalistische kaste was voorspelbaar voor wie de Spaanse geschiedenis een beetje kent. De in de Franco dictatuur gewortelde elite heeft zichzelf goed bediend in de grondwet van 1978 en duldt geen territoriale dissidentie.
Daar ligt een van de kiemen van de Catalaanse crisis. Als de Spaanse grondwet niet wordt herschreven en gemoderniseerd en er niet snel een nieuwe politieke klasse opstaat, zijn Madrid en Barcelona nog heel ver van huis in het oplossen van hun aanvaring. In de politiek is er conflict nodig om tot een consensus te komen. Politici die niet in staat zijn om te praten met bewindslieden die een andere mening zijn toegedaan, hoeven die politici niet voor de rechtbank te dagen. Daarmee los je geen politieke problemen op maar creëer je er alleen maar bij.
Met mateloze ergernis las ik in bepaalde buitenlandse krantenartikels de opmerking dat het Spaans gerecht onafhankelijk is zoals het een democratie betaamt. Graag zou ik die commentators het boek “El Secuestro de la Justicia” (“De Ontvoering van de Justitie”) aanraden van de ex-woordvoerder van Juezas y Jueces para la Democracia (een van de Spaanse beroepsverenigingen van rechters en magistraten) Joaquim Bosch en Ignacio Escolar, de hoofdredacteur van de Spaanse online krant eldiario.es. Hierin wordt o.a. haarfijn uitgelegd hoe politieke partijen in Spanje uit eigenbelang justitie voor hun kar spannen. Het Hooggerechtshof en het Constitutioneel Hof verdedigen niet alleen de wet maar ook de macht.
Zoals tijdens het afgelopen proces herhaaldelijk aan de kaak werd gesteld door binnenlandse en buitenlandse juristen en Amnesty International probeerde het Hof te expliciet de rechtsgang te orkestreren. Het lag op voorhand vast dat Spanje een keihard voorbeeld wilde stellen om de Catalaanse opstand de kop in te drukken. Een oplossing die enkel op heel korte termijn werkt en een finaal verdict dat weinig overeenstemt met de ware feiten. Ook al zagen de rechters uiteindelijk in dat de zware insinuaties van rebellie, terrorisme en staatsgreep onmogelijk konden hard worden gemaakt. Vreemd trouwens dat dit al drie dagen voor het verdict via een lek in het Hooggerechtshof bij de media was geraakt. Justitie kan geen oplossing bieden voor de Catalaanse verzuchtingen en zal dat ook nooit kunnen.
Nu ligt de bal zogezegd weer in het kamp van de politici. Aan de separatistische kant van Catalonië prediken de president in ballingschap, Puigdemont, en de feitelijke president Torra met hun centrum-rechtse PDeCAT idealisme en hersenschimmen. De linkse republikeinen van het ERC, van de tot 13 jaar cel veroordeelde ex-vicepresident Oriol Junqueras, praten inmiddels Realpolitik taal. Het kleine, extreem-linkse CUP kijkt met de mond vol tanden toe hoe de Catalaanse hoofdrolspelers niet meer door één deur kunnen. Afwachten of het verdict van het Hooggerechtshof nieuwe zuurstof kan aanvoeren.
Aan de kant van de Spaanse regering schiet uittredend socialistisch premier Pedro Sanchez in een electorale kameleonkramp na een periode van voorzichtige verzoening. Op 10 november moet Spanje weer naar de stembus omdat Sanchez niet in staat was om een linkse regering op de been te brengen met Unidos Podemos. Sanchez slaat daarom al enkele weken taal uit die ruikt naar de rechtse partijen Partido Popular en Ciudadanos. Wie weet heeft hij volgende maand rechts nodig om een coalitie te vormen ? Volgens Sanchez is het Catalaanse separatisme volledig mislukt en heeft de eenheid van Spanje voorrang op alles. De monarchie is de garantie op sociale stabiliteit. Hiermee stuit hij een groot deel van zijn links electoraat tegen de borst.
Dringend gezocht: een nieuwe politieke klasse die democratie, vrijheid en gerechtigheid niet verwart met partijpolitieke belangen en macht.
Vandaag trekken de Spanjaarden voor de derde keer in minder dan vier jaar naar de federale stembus. Het zijn de meest open en onvoorspelbare Spaanse verkiezingen sinds mensenheugenis. De uitkomst belooft even open te worden en het land politiek nog meer op slot te zetten. Centraal thema: Catalonië.
Tot vier jaar geleden was de nationale politiek even bipolair als het Spaanse voetbal. Als Barça niet wint, is het Real Madrid en viceversa. Na twee opeenvolgende ambtstermijnen met de Partido Popular of de socialistische PSOE aan het roer viel er altijd wel eens een corruptieschandaal teveel uit de kast of gooide een economische crisis roet in het eten van de regering. Daarna was het weer de beurt aan de aartsrivaal. Coalities kwamen alleen voor in de regionale deelregeringen.
De socialistische regeringen hadden de neiging om een Europees laagje vernis over Spanje te leggen. Zelden meer dan symbolische daden zoals de legalisering van abortus en het homohuwelijk. Zoethoudertjes voor progressief Spanje. Te vergaande socialistische dadendrang maakte de PP toch weer ongedaan als het weer de touwtjes in handen had. Vanuit de oppositie trok de conservatieve partij zelfs naar het Hooggerechtshof om het nieuwe statuut van Catalonië aan te klagen in 2010. De kiem van de huidige Catalaanse crisis.
Volgt Pedro Sánchez zichzelf op als premier ?
Het tweepartijensysteem ligt sinds 2015 op apegapen. Het nieuw-linkse Podemos predikt het socialisme dat machtspartij PSOE niet (meer) op de radar heeft en aan de rechterzijde verscheen de partij Ciudadanos op het toneel. Sinds de regionale Andalusische verkiezingen van december vorig jaar moet er ook rekening worden gehouden met een rijzende extreemrechtse ster aan het politieke firmament: de partij Vox.
Het Spaans Electoraal Comité besloot dat de leider van Vox niet mocht deelnemen aan de twee TV verkiezingsdebatten van afgelopen week omdat Vox geen verkozenen heeft in het huidige parlement. Hetzelfde Comité besloot ook dat het Catalaanse TV-station TV3 het tijdens de verkiezingscampagne niet mocht hebben over “politieke gevangenen” wegens inbreuk op de neutraliteit. De debatten van de kopstukken van PSOE, PP, Podemos en Ciudadanos op de openbare omroep RTVE en mediagroep Atresmedia bevestigde het zwart-wit panorama waarin Spanje vandaag zijn stem uitbrengt.
Spanje is politiek gefragmenteerder dan ooit maar blijft puberaal zwart-wit denken. Rechts versus links, rechts versus rechts. Een bloemlezing uit de twee debatten vol lawaai, hysterie en spierballenvertoon: beledigingen en leugens van de Partido Popular en Ciudadanos aan het adres van de PSOE en bekvechterij over en weer tussen de rechtse partijen onderling. Zoals verwacht ook heel veel uitvallen naar Catalonië en beloftes van rechts om de separatisten zwaar te straffen net zoals de Baskische ETA in het verleden.
Unidas Podemos
Partido Popular
Ciudadanos
Albert Rivera van Ciudadanos beschuldigde uittredend socialistisch premier Pedro Sánchez meteen van gratie te willen verlenen aan de Catalaanse politieke gevangenen. Een pertinente leugen. Pablo Casado van de Partido Popular had het opnieuw over de Catalaanse staatsgreep en het hoogverraad van Sánchez door aan tafel te zitten met “zij die Spanje willen breken”. Repliek van Pedro Sánchez: het is wel tijdens de regeerperiode van Mariano Rajoy dat Catalonië 2x een onafhankelijkheidsreferendum heeft georganiseerd en informeel de onafhankelijkheid heeft uitgeroepen.
De beschamende boksmatch bracht de staatsman in Pablo Iglesias, de leider van Podemos, naar boven. Tijdens de twee debatten straalde hij voortdurend sereniteit en waardigheid uit en stelde hij zich op als moderator in het hanengevecht. Om het politiek conflict met Catalonië op te lossen is er volgens hem empathie nodig, luisterbereidheid, minder verwijten en een verzoeningsproces. De wil om in te zien dat Spanje een pluranationalistisch land is. Zonder met de vinger te wijzen, zei hij dat er te gratuit met termen als “verraad” wordt gegooid. Als er iets Spanje verraadt, is het corruptie.
Unidas Podemos voorman Pablo Iglesias zoals altijd zonder pak en das.
Het « pro-ETA socialisme » buiten beschouwing gelaten viel er niet veel nieuws te rapen over waarover de verkiezingen nog zouden moeten gaan. De dodelijke cocktail van de afnemende economische groei en stijgende werkloosheid. De werkloosheidscijfers van het eerste trimester van dit jaar zijn de slechtste sinds 2013. De enorme luchtbel op de immobiliënmarkt (weeral) en het gebrek aan politieke wil om iets aan de leegstand te doen. De pensioenen, waardige lonen en arbeidscontracten. De hervorming van justitie, ecologische maatregelen en investeringen in de publieke gezondheidszorg en openbaar onderwijs.
Tijdens de TV debatten werd Vox geen enkele keer expliciet vermeld maar hing de opkomst van de extreemrechts partij wel voortdurend in de lucht. Het is de vraag of Vox eigenlijk wel geïnteresseerd was in een deelname aan de debatten. De partij schuwt de traditionele media omdat het vindt dat ieder medium politiek interpreteert zoals het gebekt is. Daarom is de partij van Santiago Abascal misschien de echte winnaar van de debatten. De meerderheid van de Spanjaarden weet nu nog niet of Vox meer in zijn mars heeft dan “Viva España”, “laf rechts” (alle andere rechtse partijen), “feminazi’s” (feministen), anti-separatisme en de verdediging van de jacht en stierengevechten. Waarom prediken de franquistische nostalgici bv. het neoliberale sociaaleconomische model dat het Front National en Vlaams Belang 20 jaar geleden aanhielden ? Dat verkoopt vandaag toch niet meer bij extreemrechts ?
Vox heeft een nostalgische droom
Hoe zou Santiago Abascal uit de verf komen in een debat met de vier andere grootste partijen ? Doordat de partij vooral communiceert via eigen sociale media is Vox voor de traditionele partijen moeilijk te vatten. Waarom staan er bijvoorbeeld vrouwen op de kieslijsten van deze vrouwonvriendelijke partij ? Is het omdat Vox vindt dat verkrachters levenslang moeten worden opgesloten of omdat iedere Spanjaard het recht zou moeten hebben om een wapen in huis te hebben om zijn familie te verdedigen ? Volgens de laatste peilingen zou het meevallen met de groei van de groentjes in de Spaanse politiek. Extreemrechtse stemmers geven echter dikwijls niet toe op wie ze gaan stemmen.
Een deel van Catalonië heeft een toekomstdroom
Er viel toch een nieuwtje te rapen in het tweede verkiezingsdebat. Omdat Ciudadanos een cordon sanitaire heeft gelegd rond de socialisten zei Pedro Sánchez voor het eerst dat hij een mogelijke coalitie met Ciudadanos uitsluit. De ooit zelfverklaarde sociaalliberale partij is sinds de spanningen met Catalonië te veel geradicaliseerd naar rechts. Het zal er een regeringsvorming niet makkelijker op maken en het doet links weer lonken naar gedoogsteun van de Baskische en Catalaanse nationalisten. Verraad voor rechts met de hete adem van Vox in de nek. De Catalaanse boemerang blijft maar terugkeren. From Catalunya with love – return to sender.
Barcelona Schrijfsels 