Het mooiste lelijke eendje van Barcelona

Espanyol Barcelona heeft sinds 2009 een prachtig, door veel clubs benijd stadion in Cornellá de Llobregat, een anonieme voorstad van Barcelona. Toch is het weinig waarschijnlijk dat het ooit de magie van het mythische Sarriá stadion evenaart of het zou moeten zijn dat de Chinese eigenaar zijn grote droom verwezenlijkt: Espanyol jaarlijks in de top vier van la Primera División parkeren. De oude arena van Los Pericos (de parkieten) was een zonevreemd aandoend bouwsel, een prototype van gecultiveerde lelijkheid uit de Belgische koterij school, in een van de meest exclusieve wijken van Barcelona. Lees hier verder.

Messi en het Qatarese blondje

Messi is niet alleen wegens de penibele financiële situatie van FC Barcelona naar PSG verhuisd. Het heeft ook te maken met catalanofobie, territoriumdrang, nouveaux riches en tabula rasa in de sportieve toekomstplannen. Klik hier.

Cruisetoerisme verstikt Barcelona

Volgens een onderzoek uit 2019 van de Europese milieu organisatie Transport & Environment is Barcelona de koploper van Europese steden die het meest te lijden hebben onder luchtvervuiling van cruiseschepen. Palma de Mallorca, Venetië, Civitacecchia en Southampton maken de top vijf compleet. Als we de lijst per land bekijken, worden Spanje, Italië, Griekenland, Frankrijk en Noorwegen het meest blootgesteld aan de uitlaatgassen van de zeemastodonten.

Uitstoot van zwavel- en stikstofoxide

De studie toont aan dat de schepen van de grootste cruisemaatschappij ter wereld, Carnival Corporation, in 2017 in de Europese zeeën tien keer meer zwaveloxide hebben uitgestoten dan de meer dan 260 miljoen auto’s die in Europa circuleren. Concurrent Royal Caribbean Cruises was hetzelfde jaar verantwoordelijk voor vier keer meer zwaveloxide dan het volledige Europese wagenpark.

De zware stookolie die de scheepvaart gebruikt is honderd keer meer toxisch dan de diesel van een auto. Het bedreigt niet alleen de volksgezondheid, het draagt ook bij aan de verzuring van land en water. Het rapport van Transport & Environment stelde vast dat cruiseschepen ongeveer 15% evenaren van de uitstoot van stikstofoxiden en fijnstof van alle Europese auto’s samen op jaarbasis.

De stroombehoefte van een cruiseschip is even groot als die van een kleine stad. Terwijl de schepen zijn aangemeerd in de havens moeten hun motoren blijven draaien om elektriciteit te produceren. Daardoor heeft de ecologische voetafdruk van cruisereizigers een enorme impact op de steden die worden bezocht.

Het stadsbestuur van Barcelona bant sinds vorig jaar alle auto’s met een dieselmotor van voor 2003 uit de stad en in de haven wordt het vervoer over land geëlektrificeerd maar er is geen geld om de aangemeerde schepen van elektriciteit te voorzien. De stad en het havenbestuur willen bovendien nog een extra cruiseterminal aanleggen.

Milieudeskundigen hebben geen toegang tot de stations die de pollutie in de haven van Barcelona meten. Uit de meetstations in de stad blijkt dat de concentratie van giftig materiaal piekt in de buurten die het dichtst bij de haven liggen. Van de gemiddeld 1250 mensen die jaarlijks in Barcelona sterven door vervuilde lucht kan een aanzienlijk deel daarvan op de rekening van de cruises worden gescheven volgens de rekenmodellen van Transport & Environment.

Sociaal wenkbrauwgefrons

Barcelona is het afgelopen decennium de populairste cruisebestemming van Europa geworden. Een logisch gevolg van de ongebreidelde toeristische expansie van de stad. Het cruisetoerisme is een van de meest in het oog springende symptomen van het massatoerisme dat het stadscentrum overspoelt. Het sociaal protest #stopcreuers (stop de cruises) stelt niet alleen de zogezegde positieve gevolgen voor de lokale economie in vraag maar ook de sociale kost voor de stad.

De «all in» formules die de varende hotels aanbieden, zorgen ervoor dat veel passagiers zelfs niet van boord komen als een schip in Barcelona aan anker ligt. Zij die de stad wel bezoeken, doen dit via activiteiten die ze aan boord boeken met hoge commissies voor de cruisemaatschappij. De bezoekers palmen voor enkele uren de onder de voet gelopen buurten dichtbij de haven in en de toeristische klassiekers zoals de Sagrada Familia. Dit zorgt voor een enorme druk op de vicieuze cirkel van het onhoudbare toeristisch model waarin Barcelona verzeild is geraakt.

Volgens de Wereld Toerisme Organisatie is meer dan 80% van de cruise industrie in handen van slechts drie maatschappijen: Carnival Corporation, Royal Caribbean en Star Cruises. Die hebben de gewoonte om hun schepen te registreren in fiscale paradijzen en te varen onder verschillende vlaggen om zo belastingen en restricties op vlak van milieu en arbeidsregels te ontwijken. De ITF (Internationale Transportwerkers Federatie) klaagt al jaren de lage lonen, de lange werkuren en precaire contracten aan.

Waarom dooft het straatprotest in barcelona niet uit ?

Dagenlange straatguerilla in Barcelona.

De ingrediënten:

• De arrestatie van Pablo Hasél: rapper, activist en recidivist in vuilbekkerij.
• Recht op vrije meningsuiting in gevaar in een land waar het fascisme na de dood van Franco nooit helemaal uit de staatsstructuren is verdwenen.
• 40% jeugdwerkloosheid. Europees koploper. Zij die meer geluk hebben, worden onderbetaald.
• Het gevoel bij veel jongeren dat er niets van het systeem te verwachten valt. Ook mensen die de dictatuur hebben meegemaakt trekken meer en meer de straat op.
• Corona-vermoeidheid. 
• Heel lage opkomst bij de regionale verkiezingen van vorige week. De “stemlozen” brengen nu op straat hun stem uit
• Verbond van anti-fascisten en de internationale ACAB (All Cops Are Bastards) beweging.
• De zoveelste economische crisis.
• Onbetaalbare woningen en brute huisuitzettingen bij mensen die hun hypotheek niet meer kunnen betalen.

Resultaat:

• Vuilniscontainers die in vlammen zijn opgegaan.
• Brandplekken en geur van verbrand plastic op het asfalt. Door het vuur aangetaste bomen.
• Banken met gesloopte ramen en geldautomaten, ook winkels met luxeartikelen geviseerd.
• Spoor van anti-fascistische graffiti doorheen de stad.
• Politieaanpak, sociale gelijkheid en woningproblematiek op de agenda van de vorming van de nieuwe Catalaanse regering.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Hoe moet het nu verder zonder toeristen in Barcelona ?

In de nasleep van de economische crisis van tien jaar geleden dachten velen dat het toerisme de enige economische pijler was die in de Catalaanse hoofdstad altijd overeen zal blijven staan. Een kip die nooit zou stoppen met gouden eieren leggen.

Barcelona’s klassiekers werden het afgelopen decennium meer en meer onder de voet gelopen. Gaudí’s versie van de Efteling, Parc Güell, kon je daarom alleen nog bezoeken mits reservering, de onophoudelijke stroom tourbussen konden hun passagiers niet meer pal voor de “Sangria” Familia laten uitstappen en de cruiseschepen meerden bijna aan tot bij de Rambla’s omdat de haven uit zijn voegen barstte.

In alle uithoeken van het stadscentrum doken er fietsverhuurders op die een graantje hoopten mee te pikken van het snel groeiende succes van de tweewieler in Barcelona. De geleide tours in en rond de stad kregen er ook een hoop concurrentie bij. Je kon het zo gek niet bedenken of er bestond wel een tour voor. Wat dacht je van een avondlijke griezelwandeling door de gotische wijk, een ecologische fietstour op een bamboe fiets of een tocht langs verborgen sculpturen van engelen en monsters in de oudste gebouwen van de stad ?

Toeristenflats en Airbnb verdrongen de Barcelonezen uit de oude stadswijken. De huurprijzen staken die van een Manhattan loft met zicht op Central Park de loef af. Het stadsbestuur besloot drie jaar geleden om geen nieuwe hotelvergunningen meer uit te reiken wegens overaanbod. Karaktervolle buurtwinkels, die al verschillende generaties hadden overleefd, sloten de deuren omdat de eigenaars van de panden tot tien keer meer huurgeld kreeg aangeboden door investeerders. Het oude centrum kreeg in de plaats een overvloed van restaurantketens, juice en smoothie barretjes, souvenir shops en ijssalons bovenop de hotels in alle soorten en maten.

De kip met de gouden eieren bleek echter niet voorzien op een extreem onvoorziene omstandigheid alias Covid 19. Nu de naar schatting gemiddeld tussen 150 en 170 duizend toeristen per dag in een vingerknip zijn verdwenen, is de stad teruggekeerd naar de tijd van het Pre-Olympisch Barcelona. Toen waren toeristen exotische subjecten die hoogstens tijdens de zomer eens een dagtripje maakten vanuit de campings van Lloret de Mar of Salou. De lokale bevolking heeft heel veel plekken in de stad heroverd die al jarenlang niet meer tot hun terrein behoorden.

Barcelona is nu een grote handelsruimte die leeg staat getuige de vele borden met «te huur» of «over te nemen» op de gesloten rolluiken. Augustus is normaal dé nationale siesta maand waardoor veel winkels hun deuren sluiten. Afgelopen jaar bleven veel handelszaken in augustus toch open in een poging om een graantje mee te pikken van de thuisblijvers en het schaarse nationaal toerisme. Slechts 1/4 van de hotels is open en veel van zij die gesloten bleven zijn afgezet met houten borden. Ook congres- en beursgangers blijven thuis en zakkenrollers zijn werkloos. In de wijken waar er veel migranten wonen, is het dagelijks aanschuiven aan de voedselbanken. Vooral mensen die zonder arbeidscontract als schoonmaker of keukenhulp werkten in hotels en restaurants.

De coronacrisis is een opportuniteit om het toerisme meer af te stemmen op het lokale leven in de stad. De Assemblea de Barris pel Decreixement Turístic pleit voor een de-concentratie van de lokale economie door de promotie van het toerisme te verminderen, toeristenaccomodatie strenger te controleren en het vliegtuig- en cruiseschip verkeer in te dijken. Een overgang naar een duurzamer toerisme dat compatibel is met het lokale leven en de immobiliënluchtbel niet aanwakkert. Het afbouwen van de toeristische sector moet gepaard gaan met een versterking van andere economische sectoren en het herscholen van wie rechtstreeks of onrechtstreeks werkzaam is in het toerisme.

Hoeveel procent van de les die corona Barcelona geleerd heeft, zal blijven hangen wanneer de toeristen het centrum van de stad weer zullen innemen ?

Zakkenroller: nog niet meteen een knelpuntberoep in wording in Barcelona

Een stad met 9 Unesco Werelderfgoed monumenten en een aangenaam mediterraan klimaat. Daar komt nogal wat volk op af. Hapklare brokken voor het leger gauwdieven in de met overtoerisme kampende Catalaanse hoofdstad. Dweilen met de kraan open voor de arm der wet en privé veiligheidsfirma’s met dank aan de incoherente wetgeving.

De busterminal Estació Nord: een van de hotspots van de zakkenrollers. Als er een bus met Ryanair passagiers van de luchthaven van Girona binnenrijdt, liggen de dieven op vinkenslag. Je even omdraaien omdat iemand op je schouder tikt, is voldoende om je handbagage in het luchtledige te zien verdwijnen. Een privé bewaker die een pickpocket op heterdaad betrapt en tegen de grond werkt, zit langer in het aanpalende politiekantoor dan de zakkenroller.

De dief wordt administratief aangehouden voor wat papierwerk als hij niet voor de twintigste keer wordt betrapt. De veiligheidsagent is met handen en voeten gebonden aan hoe hij mag reageren op diefstal. In het ergste geval kan hij zelfs beschuldigd worden van ontvoering. De dief weet dat hij niets hoeft te vrezen zolang hij geen geweld gebruikt tegen zijn slachtoffer en de buit niet meer dan 400€ bedraagt. De mogelijke boete betaalt hij gewoon met de opbrengst van een nieuwe diefstal.

Carolina van de Dienst van Toerisme bij het standbeeld van Columbus aan het begin van de Ramblas: “We zien iedere dag dezelfde gezichten rondhangen. De meesten komen uit Oost-Europa. Vooral vrouwen. Ook opvallend veel kinderen. Het zijn echte professionals die zakkenrollerij als hun job beschouwen. Sommigen nemen zelfs de taxi om te komen “werken”. Onlangs vroeg een van mijn collega’s aan een van de dievegges waarom ze haar een tijd niet had gezien. Ze antwoordde dat ze het even in Madrid had geprobeerd maar dat er daar niet genoeg werk is”.

Het gevoel van straffeloosheid trekt daarom ook meer gespecialiseerde bendes aan die er niet voor terugdeinzen om indien nodig wel geweld te gebruiken. Onlangs rolde de Catalaanse politie een Algerijnse bende op die toeristen hardhandig beroofde van luxe-horloges. Een ander nieuw fenomeen is de minderjarige Noord-Afrikaanse vluchtelingen die niet in een opvangtehuis wonen maar in geïmproviseerde bouwsels in het groen van Montjuïc of in kraakpanden. Zij gaan soms in groep een onschuldig uitziend slachtoffer te lijf om hem te beroven van in het oog springende waardevolle bezittingen.

De afgelopen weken waren er teveel spraakmakende incidenten om nog van toeval te kunnen spreken. Een diplomaat van de Zuid-Koreaanse regering stierf als gevolg van een schedeltrauma toen hij op weg naar zijn hotel gewelddadig werd overvallen, duizenden euro’s van de Qatarese koninklijke familie werden in Hollywood stijl gestolen in een luxehotel langs Passeig de Gràcia, een oude man kreeg een hartaanval tijdens een poging om zijn luxehorloge te stelen en een veiligheidsagent die probeerde om een diefstal te verijdelen werd neergestoken.

Ada Colau, die net aan haar tweede ambtstermijn als burgemeester is begonnen, beseft dat het zo niet meer verder kan. Diefstal vertegenwoordigt 90% van de delicten in Barcelona. Door een uitspraak van het Spaanse Hooggerechtshof is recidivisme geen bezwarend feit meer voor gauwdiefstal. Daardoor verleggen nog meer zakkenrollers van alle uithoeken van Europa hun werkterrein naar de Catalaanse hoofdstad omdat de indruk heerst dat zakkenrollerij oogluikend wordt toegestaan.

Afgelopen maand mei richtten enkele Barcelonezen daarom de burgerpatrouille ROAR (Residents Organisation Against Robbery) op. De groep vrijwilligers doorkruist de metro gewapend met een fluitje en een plakkaat waarop in verschillende talen wordt gewaarschuwd voor pickpockets. Als ze er in het oog krijgen, blazen ze op hun fluitje en lopen ze achter de dieven aan totdat die uit het metrostation weglopen. Hun enige doel is om zo snel mogelijk een wetswijziging er door te krijgen die zakkenrollerij harder bestraft.

De Facebook wachttoren van Barcelona

Je post op je Facebook profiel een foto of een link naar een artikel waarop wat menselijk bloot of bloed te zien is. Plots beslist een of ander algoritme dat de inhoud van je post niet conform de Facebook regels is en wordt de afbeelding grijs. Nadat je op de tab hebt geklikt waarmee je een tweede opinie kan aanvragen, is de kans groot dat iemand in Barcelona meekijkt.

Sinds enkele maanden huurt het Oostenrijkse callcentre CCC (Competence Call Centre) 9000m2 kantoorruimte in Torre Glòries in Barcelona. Deze kantoortoren van de Franse architect Jean Nouvel is sinds 2005 niet meer weg te denken uit de skyline van de Catalaanse hoofdstad. Na Essen en Berlijn is het de derde vestiging in Europa waar CCC voor Facebook fake news en ongepaste publicaties bestrijdt.

Het nieuwe callcentre in Barcelona maakt deel uit van de grootschalige oppoets operatie van het Facebook blazoen na het Cambridge Analytica schandaal. Dat Britse databedrijf gebruikte de profielen van 87 miljoen Facebookgebruikers om o.a. de verkiezingen in de VS, Frankrijk en Duitsland te beïnvloeden. Mark Zuckerberg, de oprichter van Facebook, mocht het afgelopen lente gaan uitleggen in het Amerikaanse Congres. Hij beloofde dat er tegen eind dit jaar meer dan 20.000 mensen wereldwijd in dienst van Facebook zouden toezien op de inhoud en veiligheid van het sociale netwerk.

De komst van CCC is lik op stuk voor apocalyptische critici die beweren dat de Catalaanse separatisten buitenlandse investeerders in Catalonië afschrikken. Het kosmopolitische Barcelona blijft een interessante visvijver voor klantendiensten die op zoek zijn naar talenkennis. De fake news toren is ook een toren van Babel. Er wordt Noors, Frans, Catalaans, Spaans, Nederlands, Portugees, Deens en Zweeds gesproken. De meeste van de 500 mensen die er werken zijn aan de slag als community manager: moderatoren die inhoud onderzoeken die ingaat tegen de Facebook regels. Beledigingen, pesterijen, geweld, pornografie, zonder toestemming van derden gepubliceerde foto’s of teksten, intimidaties,…

Torre Glòries in close-up

Begin dit jaar lekten er in de media horrorverhalen uit van ex- CCC werknemers die voor Facebook in het callcentre in Berlijn aan de slag waren geweest. Velen konden de blootstelling aan de onophoudelijke bagger en rotzooi op het sociale netwerk niet meer aan en kloegen over een gebrek aan psychologische begeleiding. Daarom nodigden Facebook en CCC vorige week de internationale pers uit in Barcelona voor een PR offensief. De aanwezige journalisten kregen een inkijk in de werking van het callcentre en mochten er praten met enkele werknemers en Facebook managers. Het personeel heeft een contract van onbepaalde tijd, een medische verzekering, gratis fruit en drank en er is ook een legertje psychologen voorzien.

CCC betaalt startlonen die een stuk boven het gebruikelijke gemiddelde van de call centre sector liggen in Barcelona. 24.000 euro bruto voor Spaanstaligen, 25.000 voor Frans en 30.000 euro voor talen zoals Nederlands, extra’s voor nachtwerk en feestdagen niet inbegrepen. Er zit echter een addertje onder het gras van deze voor Spaanse normen aantrekkelijke lonen. CCC vraagt meer dan 100% flexibiliteit op het vlak van dienstroosters. De community managers werken in roterende 7 dagen op 7, 24 uur op 24 shifts. Benieuwd hoe de psychologen op de werkvloer dat motiveren aan het personeel.

De Barça beker die nooit het daglicht ziet

FC Barcelona, Barça voor de vrienden, behaalde afgelopen zaterdag zijn vierde Spaanse bekeroverwinning op rij. Met 30 stuks van de Copa del Rey op het palmares is de Catalaanse grootheid hiermee ongenaakbaar recordhouder in Spanje. Uitgerekend de beker die er voor de Barça fans het minst toe doet.

Republikeins gezinde Catalanen durven zelfs in niet voor publicatie geschikte bewoordingen spreken over de naar de koning genoemde trofee. Termen die zich, voor de goede verstaander, situeren in lichaamszones waar de zon een nobele onbekende is. Sinds 2009 tracteren republikeinse gelovigen de monarchistische instituties keer op keer op een fluitconcert wanneer voor aanvang van de finale het nationale volkslied door het stadion schalt.

In 2009, 2012 en 2015 overstemde het gefluit de hymne toen de blaugrana fans vocale, Baskische steun kregen van de supporters van medefinalist Athletic de Bilbao. Ook vorig jaar was het bingo tegen de Baskische verrassing Alavés. De plamuur van de koninklijke living viel van het plafond door het door merg en been gaande tandengeknars van Zijne Hoogheid toen Barça zich ook dit jaar plaatste voor de finale. De arme man heeft een bijna mission impossible P.R.-campagne in Catalonië voor de boeg sinds hij op 3 oktober vorig jaar vanop de barricades op het nasmeulend puin van het onafhankelijkheidsreferendum de Catalaanse nationalisten de mantel uitveegde op TV.

Op de koop toe rolde de koningin bijna bekvechtend met haar schoonmoeder de trappen van de kathedraal van Palma de Mallorca af na de jaarlijkse paasviering. Ondertussen vallen er ook steeds meer politieke kadavers uit de kast van de stuiptrekkende, wild om zich heen schoppende regering in Madrid. Kortom, Don Felipe VI is momenteel een beetje het noorden kwijt. Weer eens met een pokergezicht moeten faken, vanop de tribune van Atletico Madrids spiksplinternieuwe Wanda Metropolitano stadion, alsof de beschimpingstirade van de helft van het publiek niet bestaat, kwam dit jaar nog minder gelegen dan anders.

De kleren maken de koning. Daarom was het ook hoogst opmerkelijk dat hij een rood-wit gestreepte das droeg vorige zaterdag. Was het omdat die kleuren de clubkleuren zijn van de gastheer van de finale (er wordt gefluisterd dat de koning stiekem Atletico supporter is) of is de koninklijke vestimentaire adviseur wereldvreemd ? Rood en wit zijn namelijk ook de clubkleuren van finalist FC Sevilla. Dan kon hij evengoed een Sevilla shirt hebben aangetrokken maar daar zou zelfs een prins niet mee zijn weggekomen. Misschien wilde hij gewoon een wit voetje halen bij het Andalusische volk dat niet zo’n uitgesproken republikeinse aspiraties heeft ? Dan heeft die wereldvreemde adviseur wel schromelijk de wit-groene strepen van eeuwige stadsrivaal Betis Sevilla over het hoofd gezien. Foei. Beeld je in: koning Filip op de tribunes van het Koning Boudewijn Stadion met een rood-witte das om de koninlijke nek met The Great Old in de bekerfinale… Dan zou de paarse kant van ‘t stad in brand staan.

Na de fluitpartij stond er ook nog een partij éénrichtingsvoetbal op het programma. Normaal gezien krijg je dan een saaie pot maar wat Barça op de mat bracht, was zo uitgesproken “oooooo” en “aaaaaa” dat er bijna geen tijd was om medelijden te hebben met die arme spelers en supporters van Sevilla. Zelden Barça zo verticaal, recht voor de raap in de richting van het doel van de tegenstander weten spelen. Deze keer geen onnodige tussenstationnetjes. Het tika taka gebrei waarin de blaugrana zichzelf soms verliezen als er geen openingen worden gevonden, is de metafoor van de politieke actualiteit. De raket die reservedoelman Jasper Cillessen bij de 1-0 afvuurde, richting de zich voorbij de middenlijn vrijlopende Coutinho, maakte al na 13 minuten de intenties van Barcelona duidelijk.

Een aangedane Iniesta na de laatste Copa del Rey minuten van zijn rijke voetbalcarrière

De Sevilla doelman mocht zich in totaal 5 keer omdraaien om de bal uit de netten te vissen. Ook afscheidnemend icoon en toekomstige wijnboer Andres Iniesta mocht zijn duit in het zakje doen. Geen enkele speler van het Iberisch schiereiland heeft zo weinig blingbling en capsones om zijn lijf in verhouding tot zijn palmares en heerlijke voetbalkwaliteiten dan Iniesta. Bij zijn meer dan terechte applausvervanging kreeg hij ook vanuit de Sevilla rangen een staande ovatie. Zo kwam het op zaterdag 21/04/2018 toch even goed met de Spaanse eenheid. Misschien moet de kledingsadviseur van de koning bij de volgende finale van de Copa del Rey eens denken aan een rood-gele das. Dat zijn de kleuren van Spanje én Catalonië.

Gezocht: een nieuwe identiteit voor de Ramblas

De 1,2 kilometer lange boulevard van transportknooppunt Plaza Catalunya tot het standbeeld van Columbus aan de zee is het exponent in het kwadraat van het ontspoorde massatoerisme in Barcelona sinds het succeseffect van de Olympische Spelen in 1992. Wie tegenwoordig de Ramblas afloopt, waant zich op de dijk van Blankenberge.

Het oude, emblematisch karakter van de Ramblas is verwaterd in een hoogfeest van de grootste gemene deler. Souvenirwinkels (veelal van Pakistaanse eigenaars) die er in slagen om zelfs Mexicaanse sombreros door de strot van de toeristen te rammen, straatartiesten, overprijsde restaurants die zich aanpassen aan de noordelijke eeturen en steevast met sangria en paella uit de supermarkt op het menu, krantenkiosken met buitenlands rioolpers aanbod, Engelse en Ierse pubs met Premier League wedstrijden op plasmaschermen, bloemenstalletjes en hotels en toeristenflats in alle soorten en maten. De meest onschuldig ogende toeristen die blijven stilstaan om een blik te werpen op een etalage of een restaurantmenu veranderen in een gedroomde prooi van de talrijke zakkenrollers, bedelaars en Roma zigeunervrouwen die je opdringerig een roos willen opspelden en terwijl je kleingeld zoekt ongemerkt bankbriefjes uit je portefeuille vissen. Nog een moeilijk uit te roeien vorm van oplichterij zijn de balletje-balletje Balkan bendes die ondanks hun slecht geacteerde show er blijven in slagen om goedgelovigen geld af te troggelen.

 

’s Avonds nemen de Afrikaanse hoertjes het territorium over. Die klussen ook bij als pickpocket. Ettelijke mannelijke toerist is, na een avondwandeling langs de Ramblas, op zijn hotelkamer tot de onaangename vaststelling gekomen dat zijn portefeuille of telefoon was verdwenen, nadat hij onaangevraagd werd bepoteld door een Afrikaanse dame van lichte zeden. Tijdens het weekend zie je tijdens de nachtelijke uren ook veel kortgerokte, wit gekleurde benen over de Ramblas flaneren-strompelen-drentelen. Luidruchtige Britse jongedames op “hen party” weekend. Vooral in Groot Brittannië slaat Barcelona aan als uitgelezen bestemming voor vrijgezellen weekends. Wie dorst heeft, kan terecht bij de alomaanwezige Pakistani die 1€ blikken bier en frisdrank verkopen. Hun voorraad verstoppen ze onder riooldeksels en in dubbele bodems van openbare vuilnisbakken.

Omdat voor de meeste mensen de Ramblas het synoniem zijn van Barcelona namen op 28 januari honderden betogers de Ramblas in om te protesteren tegen de uitverkoop van de stad. Het toeristische succes staat immers in schril contrast met de noden van Barcelona: maatregelen tegen de opnieuw toenemende speculatie op de immobiliënmarkt, herinvulling van de publieke ruimte, toegankelijke cultuurinitiatieven, ecologisch openbaar vervoer en herwaardering van de kleinhandel. Het linkse stadsbestuur van burgemeester en ex-sociaal activiste Ada Colau kan je bezwaarlijk beschuldigen van gebrek aan dadendrang als het op deze thema’s aankomt. Uitgerekend de dag voor het protest keurde het stadsbestuur een plan goed tegen de opening van nieuwe hotels in het stadscentrum. In de buitenwijken is een lichte groei van toeristische accommodatie wel nog toegelaten.

Het huidige bewind beseft dat de uitwassen van het massatoerisme Barcelona kapot maken en dat de Catalaanse hoofdstad zijn status van hippe en cultureel relevante stad daardoor kwijt is geraakt. Begin deze maand presenteerde het stadhuis een internationale wedstrijd voor een heraanleg van de Ramblas. Volgens Janet Sanz, de schepen onder wiens bevoegdheden ook de Ramblas vallen, is het probleem niet dat er toeristen afkomen op de bekendste straat van de stad, het probleem is dat er bijna alleen maar toeristen te bespeuren zijn. 80% van de 30 miljoen bezoekers die Barcelona jaarlijks over de vloer krijgt, passeert langs de Ramblas waar slechts nog een duizendtal inwoners zijn gedomicilieerd. Het is de bedoeling om de Barcelonezen terug naar de Ramblas te lokken. Een team van architecten, ingenieurs, sociologen en economen zal de verschillende voorstellen van de deelnemers aan de wedstrijd beoordelen. Tegen de herfst van 2018 moet vervolgens een definitief project op papier staan om begin 2019 te kunnen aanvangen met de heraanleg.

Barna leert zijn volk en zijn toeristen fietsen

In Barcelona zijn er weinig excuses om je niet per fiets te verplaatsen: een mild en zonnig klimaat, een relatief vlakke stad en een stadsbestuur dat inspanningen levert om het gebruik van de auto te ontmoedigen. In 1989 opende Barcelona zijn eerste kilometers fietspad en zag geen kat daar de zin van in. Tegenwoordig heeft de stad een netwerk van 116 kilometer fietspaden dat tegen 2018 moet uitgebreid zijn tot 308 kilometer, een groei van maar liefst 165%. Sinds april 2007 stelt het stadsbestuur openbare fietsen (Bicing) ter beschikking die je in fietsstations kan ontlenen. Door het enorme succes breidde het syteem in sneltreinvaart uit naar alle wijken van de stad en wordt Barcelona stilaan het Amsterdam van de Middellandse Zee. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Parijs kunnen toeristen de publieke fietsen niet gebruiken, enkel de lokale bevolking.

Toeristen kunnen voor een fiets terecht bij een van de talrijke fietsverhuurders. Sinds de crisis van 2008 rijzen die als paddestoelen uit de grond vanuit de redenering dat toerisme de enige sector is die altijd zal floreren in Barcelona. Ook veel hotels pikken een graantje mee en verhuren hun eigen fietsen. De echte stad, de straten voorbij de Ramblas en Gaudis meesterwerken langs de brede lanen van de Eixample, liggen in het oudste deel van Barcelona, tussen Plaza Catalunya en de zee, waar je de sfeer opsnuift van bestsellers als “De Schaduw Van De Wind” van Carlos Ruiz Zafon en “De Kathedraal Van De Zee” van Ildefonso Falcones. De smalle, verkeersluwe straatjes van de oudste stadsdelen zijn een reusachtige doolhof en volledig afgesloten van het openbaar vervoer en het traject van de toeristenbus. Voor wie er niet tegen op ziet om voortdurend de kaart te raadplegen is de multiculturele Raval een interessant startpunt.

Je kan er zien hoe de aanleg van de Rambla de Raval verse zuurstof door deze dichtbevolkte wijk heeft geblazen. Ook de opening van het futuristisch aandoende Museum voor Hedendaagse Kunst (Macba) zorgde ervoor dat de Raval zienderogen zijn grijze outfit inruilt voor veelkleurig, exotisch en hip. Het is tegenwoordig de wijk met de grootste concentratie van vintage winkels. Aan de overkant van de wereldbekende Ramblas, die de Raval van de Gothische buurt scheiden, kan je op Plaza Reial en in Calle Ferran het zenuwcentrum van de 19e eeuwse stad ontdekken. Het was daar dat de huizen van de bourgeoisie en de luxe handelszaken waren geconcentreerd. Even verder op Plaza San Jaume is het politieke centrum van Catalonië met de Ajuntament (het stadhuis) en het hoofdkwartier van de Generalitat de Catalunya (de autonome deelregering van Catalonië). Vlakbij is de oude Joodse wijk met de pittoreske Plaza San Felipe de Neri, waar je bijna het buskruit van de Spaanse burgeroorlog nog kan ruiken. De vele antiekwinkels in de straten rondom zijn er stille getuigen van. Net om de hoek ligt de gothische kathedraal van Barcelona en het prachtige Plaza del Rei waar Columbus in 1493 zijn blijde inkomst deed na de ontdekking van Amerika.

Daarna krijg je een heel andere stad onder de wielen: de kustlijn. Decennialang viel van Barcelona’s band met de zee weinig te merken. De Middellandse Zee en de middeleeuwse haven zaten verstopt achter spoorwegen, pakhuizen en fabrieken. Dankzij de Olympische Spelen kreeg de stad zijn zicht op zee terug en maakte de industrie plaats voor fietspaden en stranden. Bij de arbeiderswijk Barceloneta kan je een fietspad volgen dat de hele kustlijn volgt. Deze wijk werd begin achttiende eeuw aangelegd op verhard slib. De buurt ademt nog altijd de sfeer van vissers, scheepsbouwers en havenarbeiders. Even verder ligt Port Olímpico, de Olympische haven met Barcelona’s twee hoogste wolkenkrabbers en de koperkleurige vissculptuur van de Canadese architect Frank Gehry. Daarna kan je de kust verder volgen langs de oude industriewijk Poblenou. Dit was ooit het Catalaanse Manchester, het katoencentrum van Catalonië. De laatste 20 jaar verschenen er lofts, start-ups, informatica bedrijven, kunstgalerijen en concertzalen. Wie lekker rechtdoor wil blijven fietsen, kan de zee volgen tot in een van de noordelijke voorsteden van Barcelona. Als je daarna niet dezelfde weg helemaal wil terugfietsen, kan je gratis je fiets meenemen op de Renfe trein.

Vanaf de zee kan je via de Olympische haven ook richting Eixample (Catalaans voor “uitbreiding”) voor een modernistisch hoofdstuk. De Eixample is het grootste district van Barcelona, dat de oude stad en de zee verbindt met de andere natuurlijke grens van de stad: de Collserola heuvels. De Eixample kreeg vorm vanaf de tweede helft van de 19e eeuw tot de vroege 20ste eeuw en was de speeltuin van de Catalaanse art nouveau architecten met Antoní Gaudi als onovertroffen genie. De wijk kon tijdens de aanleg immers wat verbeelding en excentrieke gebouwen gebruiken om het eentonige blokpatroon van de wijk te compenseren. Wanneer je door Parque de la Ciutadella (Citadelpark) rijdt, waar in 1888 de Wereldtentoonstelling plaats vond, zal je o.a. het Catalaanse parlement zien, een van de overblijfselen van een 18e eeuws Spaans fort waar het park zijn naam aan ontleent. Langs een boulevard met de triomfboog van de Wereldtentoonstelling kan je via het fietspad van Avenida Marina fietsen naar Gaudis nog altijd onafgewerkte Sagrada Familia kerk en tenslotte de twee meest bekende flatgebouwen van Gaudi langs Passeig de Gracia: Casa Milà (bijgenaamd La Pedrera: “de steengroeve”) en Casa Battló.

Voor wie onderweg liever niet op de kaart kijkt: veel fietsverhuurders organiseren ook geleide fietstours.